معماری فوق‌العاده خانه مستوقی بشرویه

تودی تریپ: ساختار قدیمی شهر بشرویه که تحت تاثیر عوامل اقلیمی و طبیعی کویر بوده، باعث شکل گیری نوع خاصی از معماری شده است. از جمله کوچه های پرپیچ و خم، نمادهای کاهگلی، سقف های گنبدی شکل و بادگیرها هستند.

امامزاده هوگند و قلعه چهل دختر نیز در این منطقه قرار دارند. از مهم‌ترین دیدنی‌های این بخش می‌توان به خانه مستوفی اشاره کرد که در منطقه قاجار ساخته شده است، مسجد میانده که سبک آن شبیه به سبک سلجوقی است.

حوزه علمیه میانده متعلق به دوره افشاریه، میانده همام، باغ خان (قاجاریه) و… از این میان خانه تاریخی مستوفی بسیار جذاب است که به آن می پردازیم. بادگیرهای زیبا، تزیینات سبت و گچی در قسمت های مختلف خانه از ویژگی های معماری آن است. این اثر تاریخی در 14 تیر 1383 با شماره ثبت 11920 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

آشنایی با خانه مستوقی بشرویه

بشرویه که یکی از شهرستان های استان خراسان جنوبی است در شمال غربی آن واقع شده و از نظر تاریخی یکی از شهرهای قدیمی ایران به شمار می رود. بشرویه یکی از معدود شهرهای ایران است که ساختار شهری سنتی دارد. شالوده شهری بشرویه نشان می دهد که این شهر از آغاز گسترش خود در دوره تیموری به عنوان شهری با رشد نسبتاً سریع ظهور کرده است.

مهمترین شواهد فیزیکی تمدن بشرویه از قدیم الایام وجود میدان تقریبا مستطیل شکل آن در مرکز شهر و در وسط خیابان اصلی بازار قدیمی بشرویه است. با تخریب انجام شده برای ساخت خیابان در دوران پهلوی و ایجاد میدان جدید در وسط آن پس از انقلاب، اکنون تنها یکی از گوشه های سمت راست میدان باقی مانده است.

جاده های بشرویه در مسیر قنات هایی که از کنار کوه رقه سرازیر می شدند تشکیل می شد و مهم ترین گذرگاه قدیمی بافت، کوچه حسینیه رباطی و بازار اصلی بشرویه بود که پس از عبور از مسیر به سمت غرب ادامه می یافت. میدان اصلی شهر سمت چپ شهر است.

خانه مستوفی در خیابان ملاعبدالله تونی بشروی و کوچه مستوفی در بشرویه واقع شده است.

سبک معماری و بادگیرهای زیبا در ضلع شمال شرقی این سازه و تزئینات گچ بری در سایر قسمت های بنا از ویژگی های بارز خانه مستوفی به شمار می رود. نقشه کلی بنا مستطیل شکل است و ورودی آن در وسط ضلع جنوب غربی قرار دارد.

تزیینات بنای مستوفی شامل آجرکاری روی ازاره ها و پشت بام ها و کاشی های لبه دار سبز و آبی است.

در پنجره‌های زیرزمینی جلوی ایوان از دالبری استفاده شده است، این کاشی‌ها در کنار هم قرار گرفته‌اند تا فضایی الماسی شکل ایجاد شود و همچنین برخی از پنجره‌های مشبک کلافرنگی نیز به نظر می‌رسد که به همین شکل اما در حال حاضر ایجاد شده است. از آنجایی که سطح آن پوشیده از گل است، شناسایی دقیق آن امکان پذیر نیست.

در مورد تزیینات گچ بری بنا باید گفت که استفاده از گچ در این بنا در اندود دیوارها به کار رفته است، علاوه بر این تزیینات رسمی در زیر طاق ها، سنگفرش ها و همچنین زیر گنبد خوژنه دیده می شود. .

رسمی سازی انجام شده بر روی بام دریاچه در نهایت به فضایی مدور ختم می شود که در بالای آن پرنگی قرار گرفته است. سرستون های ایوان بنا نیز به مکاکر گچی ختم می شود و بر روی آن طاق های نیم دایره ای اجرا شده است که شبیه تنگبری در نمای بادگیرها است.

در خصوص تعمیرات انجام شده در ساختمان مستوفی فقط بادگیرها تعمیر شده و در سایر قسمت های ساختمان اقدام خاصی صورت نگرفته است.

معماری خانه مستغی بشرویه

پلان این خانه مستطیل شکل و دارای حیاط مرکزی است که اطراف آن اتاق ها و قسمت های مختلف خانه چیده شده است. حیاط از سمت جنوب غربی وارد شده و ورودی در این قسمت از خانه قرار دارد.

سطح حیاط با آجرهای مربع کوچک سنگفرش شده و در ضلع شمال شرقی آن بر روی پشت بام، سه بادگیر نمایان است که از زیبایی های این بنا به شمار می رود. در وسط حیاط یک حوض مستطیل شکل آبی کوچک وجود دارد که جلوه این خانه را بیش از پیش جذاب کرده است و ورودی اتاق ها و راهروهای اطراف حیاط با تزئینات رسمی معروف به کاشاگی تزئین شده است.

طاقچه که در جلوی در ورودی قرار دارد، سطحی صاف دارد و قسمت فوقانی آن با دو ستون هشت ضلعی، دو نیم ستون و سه طاق تاب تزئین شده است. دو طرف ایوان دو طبقه است که با چند پله به داخل بنا منتهی می شود و دیوار ضلع غربی حیاط عمارت با پنج طاق نما عمیق و بلند تزئین شده است، این طاق ها دارای تشریفات گچی است.

ورودی چند اتاق در ضلع جنوبی و شمالی بنا دیده می شود و طاقچه ها و طاق های زیبایی در قسمت فوقانی و اطراف ورودی ها ساخته شده است. برای ساخت در و پنجره های ساختمان که با شیشه های رنگی تزئین شده از چوب استفاده کردند.

در قسمت جنوب غربی بنا، حوض خانه قرار دارد که به شکل هشت ضلعی ساخته شده و دارای کلاهک حاشیه‌ای است. برای تزیین آن از رسمی سازی استفاده کرده اند. بنای خانه دارای زیرزمینی است که به عنوان انبار مورد استفاده قرار می گرفت با طاق کمی و آجرهای مستقیم.