قدیمی ترین مسجد گناباد کجاست؟

تودی تریپ: مسجد جامع گناباد با پلان دو ایوانی شامل یک سنگفرش تزئینی، صحن، ایوان شمالی و جنوبی، رواق و سه شبستان ستوندار است.

ایوان اصلی یا ایوان قبله در ضلع جنوبی صحن قرار دارد و دارای تزئینات آجری مانند دو قطار مارپیچ، نوارهای لجنی و حاشیه با کتیبه های قرآنی است.

کتیبه داخل ایوان حاوی نام بنی خیر و سازنده مسجد است. ایوان اصلی مسجد جامع دارای محراب هایی با نقوش هندسی گلدار و کتیبه های خطی آویزان است.

در ضلع شرقی ایوان شرقی ضریحی معروف به قرآن قرار دارد که سقف آن بر چهار ستون است. با عصری که به دوره خوارزمشاهیان می رسد.

مسجد جامع گناباد که به شماره 325 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است، یکی از مکان های دیدنی گناباد به شمار می رود.

مسجد مرکزی; قدیمی ترین مسجد گناباد

گناباد شهر قنات های قدیمی است و قنات کصبه یکی از میراث جهانی یونسکو ایران است که در این شهر قرار دارد، اما قنات ها تنها میراث به جا مانده از نیاکان در این شهر نیستند.

مسجد جامع گناباد که از یادگارهای دوره خوارزمشاه است، پس از پشت سر گذاشتن زمین لرزه های شدید، خم به ابرو نیاورده است.

تاریخ ساخت مسجد جامع گناباد بر اساس کتیبه سال 609 هجری قمری برابر با 1212 میلادی یعنی بیش از هشتصد سال پیش است.

یکی از ویژگی های بارز مسجد جامع گناباد، کتیبه هایی به خط کوفی است که دور تا دور ایوان قبله با آجرکاری های زیبا و چشم نواز پر شده است.

از دیگر ویژگی‌های بارز این مسجد، سبک دو ایوانی آن است که مربوط به اوایل قرن هفتم هجری قمری است و از استحکام بیشتری نسبت به نمونه‌های دیگر ایران برخوردار است.

طبق تحقیقات انجام شده در کف مسجد جامع، لایه‌های کف آن ماسه‌ای است و در زیر این لایه، بخش‌هایی از سازه‌های قدیمی‌تر پیدا شده که قدمت آن‌ها به حدود قرن سوم هجری می‌رسد.

این بناهای قدیمی که مصالح آن بیش از خشت و گل بود، بر اثر ریزش شن و ماسه دفن شد و بر بالای آن مسجد جدید ساخته شد.

پس از خوارزمشاهیان، در دوره ایلخانی قطعاتی به مسجد اضافه شد.

قسمت های مختلف این مسجد وسیع شامل سردر تزئینی، صحن، ایوان شمالی و جنوبی، رواق و شبستان های سه ستونه است.

ایوان اصلی رو به قبله در ضلع جنوبی صحن قرار دارد و دارای چهار طاق تابدار عرضی و چهار طاق است.

این بخش دارای تزئینات آجری شامل دو مارپیچ، نوار لجن و قاب کتیبه های قرآنی به سبک سنگ تراشی است. این کتیبه جایی است که می توانید تاریخ ساخت بنا را ببینید.

همچنین دروازه ورودی در ضلع شمال شرقی بنا با طاق نما و ضلع گچی با پرندگان در میان گل و برگ تزئین شده که بر روی لایه ای از گچ ایجاد شده است.

این اثر به شماره 325 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

موقعیت مسجد جامع گناباد

نشانی: ایران، استان خراسان رضوی، گناباد، کوی شرقی (کسبا)

گناباد مرکز شهرستان گناباد در 300 کیلومتری جنوب مشهد و 1200 کیلومتری تهران قرار دارد.

مسجد جامع گناباد یکی از بناهای شاخص و قدمت اواخر دوره خوارزمشاه است که با وجود زلزله های شدید و مرمت های مکرر شکل اولیه خود را حفظ کرده است.

یکی از ویژگی های مهم این مسجد وجود کتیبه های کوفی و ​​آجرکاری های زیبایی است که در اطراف ایوان قبله نقش بسته است و در لبه لبه کتیبه کوفی تاریخ ساخت این مسجد 609 هجری قمری برابر با در سال 1212 م.

این مسجد یکی از سه مسجد ایران است که در اوایل قرن هفتم هجری قمری به سبک دو ایوانی ساخته شده و نسبت به سایرین استحکام بیشتری داشته است و بنا بر آثار و شواهد موجود، بنای حاضر دارای الحاقاتی است که احتمالاً در زمان ایجاد شده است. دوران ایلخانی

طبق نتایج به‌دست‌آمده، لایه‌های کف مسجد را ماسه‌های بادگیر تشکیل می‌دهند و بخش‌هایی از بناهای مدفون در زیر شن‌ها در حدود قرن سوم هجری قمری ساخته شده‌اند و مصالح آن عمدتاً خشت، گل و خشت است که در نتیجه در اثر ریزش شن‌های فراوان، این ساختمان‌های کوچک با خاک یکسان شدند و ساختمان‌های بعدی بالای همان ساختمان مدفون ساخته شدند.

آثار و شواهد معماری این مسجد که در گوشه شرقی این شهر قرار دارد نشان می دهد که مسجد کنونی بر فراز مسجد قدیمی تری ساخته شده و در دوره ایلخانی فضاهایی به آن اضافه شده است.
مسجد جامع دو طبقه شامل دروازه اصلی تزیینی، صحن، ایوان های شمالی و جنوبی، رواق ها و سه شبستان ستون دار است و از صحنی به طول 66 متر و عرض 44 متر تشکیل شده است.

از مهمترین اقدامات مرمتی این اثر باشکوه در چند سال اخیر می توان به عملیات مرمتی شامل سقف و فرش قرمز روی سقف راهرو شرقی، کف سازی، نورپردازی و گچ بری راهرو جنوب شرقی، تعویض دو درب چوبی بنا اشاره کرد. وی با انجام تزئینات آجرکاری دو ایوان به ورودی و نورپردازی ایوان های اصلی و فضای مسجد اشاره کرد.

با اینکه بیش از 8 قرن از مسجد جامع گناباد می گذرد، این مسجد همچنان به حیات خود ادامه می دهد و روزانه شاهد حضور اقشار مختلف مردم در نماز جماعت و مراسم مختلف مذهبی است.