کاروانسرای طبسی؛ جاذبه‌ای تماشایی و بی‌همتا

تودی تریپا _ خدمات توریستی: این کاروانسرا در کنار مجموعه تاریخی قطب الدین حیدر واقع شده است. این رباط توسط حاج محمد ابراهیم طبسی از تجار مشهور عصر قاجاریه در اواخر این دوره به مالکیت شخصی وی ساخته شد. رباط طبسی یکی از بناهای دارای دو ایوان است که شامل فضای ورودی، هشتی، اتاق های متعدد مشرف به وسط بنا، انبار و اصطبل است.

آشنایی با کاروانسرای طبسی

تربت حیدریه یکی از شهرهای تاریخی استان خراسان رضوی است که قدمت آن به دوران قبل از اسلام می رسد.

گفته می شود نام این شهر برگرفته از نام عارف «قطب الدین حیدر» است که از قرن نهم هجری به بعد بر منطقه ای که قبلاً ولایت زاوه نامیده می شد فرمانروایی می کرد.

تربت حیدریه به زعفران یا ابریشم معروف است زیرا اولین قطب تولید زعفران در جهان و پایتخت ابریشم ایران است.

از آنجایی که این شهر در مسیر جاده مشهد قرار دارد، سالانه گردشگران زیادی از آن دیدن می کنند.

تربت حیدریه علاوه بر زعفران و ابریشم به دلیل موقعیت جغرافیایی و محیط تاریخی خود دارای آثار و بناهای تاریخی و طبیعی فراوانی است.

با ما همراه باشید تا با دیدنی های این شهر تاریخی بیشتر آشنا شوید.

کاروانسرای طبسی که به حاج محمد ابراهیم طبسی نیز معروف است، یکی از مکان های دیدنی تربت حیدریه است که در استان خراسان رضوی قرار دارد.

این کاروانسرا که رباط نام دارد یکی از بناهایی است که در کنار آرامگاه قطب الدین حیدر ساخته شده است. این اثر تاریخی در تاریخ 28 اسفند 1380 با شماره 4802 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

کاروانسرای طبسی همه روزهای هفته از ساعت 8 صبح تا 18 پذیرای بازدیدکنندگان و بازدیدکنندگان است.

اما از آنجایی که این ساختمان در منتهی الیه شهر واقع شده است، بهتر است در ساعات روشنایی روز از این بنای ارزشمند دیدن کنید تا مجبور به سفر در تاریکی نباشید.

کاروانسرای طبسی در زمان قاجار تأسیس شد و بر اساس دست نوشته‌های شخصی به نام حاج محمد ابراهیم طبسی در ۲۸ اسفند ۱۳۸۰ در فهرست آثار ملی اداره میراث فرهنگی کشور به ثبت رسید.

این کاروانسرا در مجاورت آرامگاه قطب الدین حیدر از عارفان مشهور اواخر قرن ششم هجری و مؤسس طریقت حیدریه قرار دارد.

تربت حیدریه در گذشته به زاوه معروف بود و بعدها با پیدایش فرقه حیدریه و دفن قطب الدین حیدر در این منطقه به تریت حیدری معروف شد. وجود مسجد و بقعه در کنار کاروانسرای طبسی نشان از اهمیت و رونق بالای آن در گذشته دارد.

تربت حیدریه در حاشیه کویر قرار دارد. زمان او بارندگی خفیف و آب و هوای آن کویر ه- در شمال و جنوب رشته کوه هایی وجود دارد که هوا را نرم می کند.

کوه ملکان با بیش از 3000 متر ارتفاع بلندترین قله تربت حیدریه است. در تربت رودخانه دائمی وجود ندارد و آب این شهر از قنات های به جا مانده از دوران باستان تامین می شود.

نشانی: تربت حیدریه، خیابان قائم، ضلع شرقی بقعه قطب الدین حیدر

معماری دیدنی کاروانسرای طبسی

هنگام ساخت کاروانسرا مواردی مانند; دوره تاریخی، شرایط اقلیمی، مصالح به کار رفته، سبک معماری، موقعیت جغرافیایی و سطح زندگی مردم موثر بوده و هر یک از عناصر ذکر شده می تواند نوع کاربری کاروانسراها را تعیین کند.

این نوع ساختمان‌ها معمولاً بر اساس طرحی مشابه ایجاد می‌شوند و بخش‌ها شامل غرفه‌ها یا حجره‌ها، صحن‌ها، اصطبل‌ها، ایوان‌ها، دهلیزها، حیفه، انبار و در بخش‌های الحاقی مدارس و مساجد، حسینیه و بقعه است.

کاروانسرا با دو ایوان و به شکل مربع ساخته شده بود که ایوان هایی در دو طرف ورودی و جلوی حجره ها قرار داشت.

این بنا در قسمت شرقی مزار قطب الدین و در خیابان قائم می باشد. در داخل حیاط حوض بزرگی به شکل ساده و بدون تزئین تعبیه شده است که به نظر می رسد برای آبرسانی کاروانسرا از آن استفاده می شود.

این دریاچه در قسمت شرقی به آب انباری متصل است که مانع از آسیب دیدن آن در اثر جریان آب شده است.

حجره هایی با طاق های کوچک و بزرگ که به صورت یک در وسط ساخته شده اند، منظره زیبایی را به نمایش می گذارند، استفاده از گنبد بر فراز کاروانسرا و بخشی از غرفه ها فضایی شبیه به حسینیه را ایجاد کرده است که متقارن با مسجد مجاور است. .

کاروانسرای طبسی در خروجی شهر قرار دارد و نشان دهنده تردد بالای مسافران در این مسیر است که فرهنگ های مختلفی را در خود ادغام کرده است.

این بناها با توجه به وضعیت اقتصادی و مذهبی دوره های مختلف با اشکال متفاوت ساخته می شدند که معمولاً در دوره های بعد تغییر می کردند.

در برخی دوره ها برای افزایش مالی کاروانسرا، اسب، قاطر یا شتر برخی از مسافرانی را که همیشه از کنار جاده عبور می کردند، اجیر می کردند و این حیوانات سرعت کاروان را افزایش می دادند.