مسجد باشکوه آقا بزرگ کاشان

تودی تریپ: وقتی از مسجد و مدرسه آقا بزرگ کاشان صحبت می کنیم، در واقع با یکی از جالب ترین و باشکوه ترین بناهای تاریخی دوران بعد از اسلام در کاشان روبرو هستیم.

مجموعه ای بزرگ، نفیس و ارزشمند از تمام عناصر اصیل معماری ایرانی با تزئینات شگفت انگیزی که مسجد و مدرسه آقا بزرگ را در کنار هم در ترکیبی مناسب تشکیل می دهد.

یکی از نکات جالب در مورد معماری این بنا این است که در طراحی آن به برقراری ارتباط معنوی با بنا توجه زیادی شده است. یعنی عناصری در ساختار کالبدی مسجد تنیده می شوند که افراد مختلف با قرار گرفتن در فضای آن به سرعت حالت معنوی خاصی را که در داخل آن وجود دارد دریافت می کنند.

آشنایی با مسجد با شکوه آقا بزرگ

برخی از شاهکارهای معماری ایرانی را می توان در مساجد یافت. مسجد آقا بزرگ کاشان نمونه ای بی نظیر از معماری سنتی ایران است.

اگر از طریق تورهای داخلی از شهر کاشان گذر کردید، بازدید از مسجد آقا بزرگ کاشان را از دست ندهید زیرا در هیچ جای دیگری مانند آن را پیدا نمی کنید.

این مسجد یکی از باشکوه‌ترین بناهای اسلامی کاشان است که با گنبد عظیم آجری و مناره کاشی‌کاری‌شده، در حال حاضر یکی از جالب‌ترین بناهای تاریخی کاشان به‌شمار می‌رود. مسجد آقا بزرگ کاشان در سال ۱۲۵۸ هجری قمری ساخته شد.

این مجموعه نمونه ای از معماری سنتی ایران و مناسب با آب و هوای کویری و یکی از زیباترین بناهای اسلامی است. این مسجد به همت مرحوم حاج محمدتقی حنبان و به افتخار دامادش مرحوم ملا محمدمهدی نراقی (فرزند ملا مهدی نراگی و برادر ملا احمد نراگی) معروف به آقا بزرگ ساخته شده است.

این بنای باشکوه که آخرین بنای باشکوهی است که در دوران انحطاط معماری و هنر ایرانی ساخته شده است توسط معماری به نام شعبانعلی پست مشهدی ساخته شده است.

بر بالای این بنا کتیبه ای متعلق به محمد شاه قاجار (احتمالاً) وجود دارد که در آن به مردم کاشان امتیاز مالیات داده شده است.

هنر کاشی‌کاری، گچ‌کاری، کتیبه‌ها، خیس‌کاری و نقاشی از جمله موارد این بنای عظیم است. کتیبه های خطوط مسجد توسط خوشنویسان برجسته کاشان از جمله: محمد ابراهیم (جد خاندان معارف)، محمد حسین (جد خاندان ادبی) و طغری باسلامی توسط سیدصادق کاشانی نوشته شده است.

بنای مسجد و مدرسه آقا بزرگ در 20 آذر 1330 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

ویژگی های مسجد آقا بزرگ کاشان

از ویژگی های مسجد می توان به دروازه اصلی، هشتی ورودی، حیاط مرکزی و نمازخانه ها اشاره کرد. اگرچه استفاده از سردار برای مساجد مرسوم نیست، اما در مسجد آقا بزرگ وجود دارد.

مسجد دارای دو صفحه در است که با کنده کاری، گره چینی و میخ تزئین شده است. تعداد سنبله هایی که برای تزیین درها استفاده می شود به تعداد آیات قرآن است.

پس از عبور از دروازه به لابی می رسیم. هشتی مسجد فضای سرپوشیده ای است که پشت سردر قرار دارد. مهمترین کاربرد دهلیز، تقسیم راه ورودی به دو یا چند قسمت است. در مجاورت هشتی مسجد آقا بزرگ، اتاق خادمی قرار دارد.

این مسجد دارای دو صحن است که یکی در طبقه پایین (زیر زمین) و دیگری در طبقه فوقانی (بالای زیرزمین) قرار دارد. صحن پایینی که گودال باغچه نام دارد دارای حوض در مرکز و 4 باغ در طرفین است.

در اطراف حیاط حجره ها، نمازخانه و سرداب وجود دارد. حیاط طبقه بالا را حیاط همکف می گویند. در میدان این بارگاه پله هایی برای ورود و خروج از صحن پایین تعبیه شده است.

علاوه بر این، مسجد آقا بزرگ دارای حیاط دیگری است. از این حیاط برای پاکسازی برف گنبد استفاده می شده و پشت گنبد قرار دارد. وسط حیاط چاهی است که برف را در آن می ریزند. برای برداشتن برف از روی گنبد، زنجیری به بالای آن می‌بندند. با چرخش این زنجیر، برف کنده شده و به داخل حیاط می‌ریزد.

علاوه بر این، مسجد آقا بزرگ دارای سه شبستان شمالی، جنوبی و غربی است. در ابتدا کشتی غربی وجود نداشت، اما بعداً به آن اضافه شد. مصالح به کار رفته در نمازخانه های مسجد آقا بزرگ آجر و سنگ است.

ضلع غربی شبستان دارای 20 ستون آزاد و 30 طاق خشتی است. شبستان ضلع شمالی که در فصل زمستان مورد استفاده قرار می گیرد دارای ستون های آجری و سنگی است.

همچنین شبستان ضلع جنوبی با شکاف های سقف آن نور را به داخل می کشاند. از این شبستان به عنوان شبستان اصلی مسجد استفاده می شود.

بنای این مسجد ساده و دارای تزیینات کافی از قبیل گچ بری، نقاشی، وکران کاری، کاشی کاری و غیره است. به عبارت دیگر تزئینات مسجد زیاده روی نمی کند.

نقش پرندگان را در کاشی کاری های مسجد و مدرسه آقا بزرگ کاشان به وفور می توان دید. در ایران از قدیم الایام تا پایان دوره قاجار، پرندگان نماد باران بودند و در دوران پس از اسلام اهمیت عرفانی و معنوی پیدا کردند و نماد روح به شمار می رفتند. تصویر پرنده در کنار گل که در هنر اسلامی به آن گل و پرنده می گویند به عنوان تصویر مقدس در مکان ها یا طرح جلد کتاب استفاده می شد.

گل و مرغ: در ردیف پایین مسجد و مدرسه آقا بزرگ تعدادی قاب کاشی وجود دارد که با گل و مرغ تزیین شده و این نقش بر روی همه آنها تکرار شده است. پرنده ای که در کنار همه گل ها به تصویر کشیده شده است بلبل و نماد عشق است و قرار گرفتن آن در کنار گل نشان از نزدیکی عشق و مرگ دارد.

پرندگان سبز: نقش دیگری که در این امامزاده به چشم می خورد، به تصویر کشیدن پنج پرنده در موقعیت های مختلف است. این پرندگان تا حدودی شبیه طوطی هستند و روی شاخه گل می نشینند. طوطی راز روح انسان است. روایتی وجود دارد که معتقدان به بهشت ​​مانند پرندگان سبز هستند.

پرنده و گلدان: درخت زندگی که غالباً در نقوش اساطیری ایران یافت می شود، به صورت گلدان در کاشی های مسجد و مدرسه آقا بزرگ به تصویر کشیده شده است. در هنر ایرانی درخت نماد زندگی و باروری است. معمولاً در کنار گلدان ها دو پرنده که معمولاً کبک هستند دیده می شود.