خانه‌ی مستوفی؛ خانه‌ای قجری در خوزستان

تودی تریپ: خانه مستوفی شوشتر بخشی از مجموعه ارزشمند مستوفی شوشتر است که از قسمت های مختلف پل، حمام، مسجد و خانه تشکیل شده است. بد نیست بدانید که قدمت مجموعه مستوفی شوشتر به دوران قاجار و دوران سلطنت مظفرالدین شاه باز می گردد.

بنا به روایت های تاریخی و به گفته محققان، خانه مستوفی شوشتر که با ارزش ترین قسمت مجموعه تاریخی شوشتر به شمار می رود، در گذشته متعلق به تاجر معروفی به نام محمدعلی مستوفی بوده است.

وی ساخت این بنا را به معمار باتجربه و معروفی به نام محمدتقی بنا سپرد و محمدتقی بنا نیز تمام تلاش و هنر خود را برای ساختن بنای مستحکم و زیبا به کار گرفت. تلاش تقی بی نتیجه نبود و خانه مستوفی پس از اتمام به یکی از زیباترین و سالم ترین بناهای این منطقه تبدیل شد.

آشنایی با خانه گجری مستوفی

خانه مستوفی متعلق به دوره قاجاریه است. این خانه مجموعه ای است شامل مسجد، حمام عمومی و پل. مجموعه مستوفی به دستور محمدعلی مستوفی در زمان مظفرالدین شاه که معمار آن محمدتقی معمار بود ساخته شد.

از دیگر مکان های این مجموعه می توان به موزه، رستوران، گالری صنایع دستی و استودیو عکاسی اشاره کرد. خانه مستوفی هم اکنون به عنوان دفتر اطلاع رسانی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور مورد استفاده قرار می گیرد. خانه مستوفی به عنوان مرکز رسمی یونسکو در استان خوزستان تایید شده است.

رستوران خانه مستوفی بسیار معروف است. فضای داخلی سنتی، چشم انداز رودخانه شادروان و غذاهای سنتی محلی آن را به یکی از نقاط مهم گردشگری شوشتر و یکی از جاذبه های خوزستان تبدیل کرده است.

خانه مستوفی به دو قسمت اندرونی و بیرونی، مشرف به آب انبار شادروان و رودخانه شطیط، بازوی رودخانه کارون، تقسیم شده است. نمای بیرونی شامل درها، راهروها و اتاق های اطراف و یک هشتی است. بخش رونی شامل حیاط مرکزی، طاقچه، ایوان، اتاق های پذیرایی و بادگیرها می باشد. مصالح ساختمانی شامل خشت، آجر و گچ است.

دروازه اصلی که در ضلع غربی مجموعه قرار دارد از طریق راهرویی باریک با دو اتاق به حیاط مرکزی منتهی می شود. حیاط مرکزی مربع است و با آجرهای مستطیل شکل پوشیده شده است. در ضلع شرقی عمارت استخری هشت ضلعی قرار دارد. در این محور یک آلاچیق و یک حوض مدور کوچکتر از دیگری وجود دارد.

در ضلع شرقی بنا ایوان مسطح وسیعی قرار دارد. ایوان بر روی دو ستون هشت ضلعی، دو نیم ستون و سه طاق ساخته شده است. برخی از قسمت های نزدیک ایوان به دو طبقه تقسیم می شود. روی سایبان، ایوان شامل سه بادگیر بزرگ است. بادگیرهای جانبی هشت ضلعی و مرکزی چهار گوش است. بادگیر مرکزی ایوان را تهویه می کند و برج های دیگر زیرساخت را تهویه می کنند.

ضلع شمالی بنا با فضایی به ارتفاع یک متر و عرض هشت متر احاطه شده است. این فضا به عنوان راهرویی برای اتصال بخش شمال غربی و جنوب غربی است و بر روی 9 ستون آجری مدور ساخته شده است.

معماری باشکوه خانه مصطفی

در مورد معماری بنا باید گفت که خانه مستوفی شوشتر از دو قسمت اندرونی و بیرونی تشکیل شده است که هر کدام قسمت های جداگانه دیگری را در بر می گیرد. نمای بیرونی آن که امروزه به اداره میراث فرهنگی شوشتر تبدیل شده است از اجزای مختلفی چون کاخ سلطنتی، اتاق های پذیرایی، خادمان و دهلیز تشکیل شده است و نمای آن با آجر به زیبایی و هنرمندانه ساخته شده است.

در ضلع شرقی خانه مستوفی شوشتر، حوض زیبای هشت ضلعی تعبیه شده است که حوض مدور دیگری – سطح آن را حاشیه های زیبا پنهان کرده است. کمی جلوتر ایوان وسیعی ساخته شده که در قسمت فوقانی آن به بادگیرهای مرتفع و بزرگ متصل است.

لازم به ذکر است بادگیرهای این بنا از طریق مجاری به زیرزمین (اتاق سرد) متصل شده و هوای مطبوع و خنک رودخانه کارون را می دزدند و به قسمت پایین ساختمان مستوفی می آورند. نکته جالب دیگر عمارت این است که در طراحی آن از شکل هندسی مستطیل استفاده شده است: حیاط، بادگیر، زیرزمین و حتی پله های خانه مستوفی شوشتر به شکل مستطیل طراحی شده و طرحی یکپارچه را ایجاد می کند.

یکی از قسمت های جذاب خانه مستوفی، موزه دیدنی این مکان است. با بازدید از این موزه می توانید آثار تاریخی و ارزشمند شوشتر را از نزدیک مشاهده کنید و اطلاعات ارزشمندی از تاریخ و فرهنگ مردم این منطقه به دست آورید.

خانه مستوفی شوشتر علاوه بر موزه، رستوران خوبی دارد که باعث می شود گردشگران با غذا احساس راحتی کنند. بدون شک خوردن غذاهای لذیذ و ایرانی در فضای تاریخی و دل انگیز این مکان یکی از تجربه های بی نظیری است که کمتر اتفاق می افتد.

پس از صرف ناهار می توانید به آتلیه عکاسی مستوفی شوستر رفته و شاهد زیبایی و جذابیت این بنا باشید. پس از آن به مرکز صنایع دستی خانه مستوفی شوشتر بروید و از شهر زیبای شوشتر سوغاتی های ارزشمند بخرید.