حتما از مسجد دومناره ‏سقز بازدید کنید

تودی تریپ: این مسجد در خیابان امام و در بافت قدیمی سقز واقع شده است. تاریخ دقیق ساخت آن مشخص نیست، اما مردم محلی بنای آن را به شیخ حسن مولان آباد از علمای سابق منطقه نسبت می دهند که احتمالاً آن را ساخته است. در اواخر دوره افشاریان و اوایل دوره زندیان.

مسجد دومناره که در بافت قدیم سقز قرار دارد یکی از آثار تاریخی سقز به شمار می رود.

از تاریخ دقیق ساخت مسجد اطلاعی در دست نیست، اما از آنجایی که مردم این شهر بنای آن را به شیخ حسن مولان آباد نسبت می دهند، احتمالاً در اواخر دوره افشاریه و اوایل دوره زندیه ساخته شده است.

این مسجد در سال 1380 با شماره ثبت 2600 به ثبت آثار ملی رسیده است.

مسیر تاریخی مسجد دومناره سقز

بنا بر روایات محلی، ساخت مسجد به زمان شیخ حسن مولان آباد، عارف و ریاضی دان معروف عصر افشاریه برمی گردد.

نادرشاه افشار هنگام عزیمت به بغداد از منطقه سقز گذشت و بنا به درخواست شیخ حسن مولان آباد مبنی بر ساختن مسجدی برای مردم شهر سقز، نادرشاه دستور ساخت این مسجد را داد.

هم اکنون نیز برخی از اهالی منطقه این مسجد را مسجد شیخ حسن مولان آباد می نامند.

یکی از نشانه ها و دلایل صحت این گفته این است که نادرشاه در این سفر دو عصای خاتم کاری و یک سفره چرمی زیبا به شیخ حسن هدیه کرد. در آن ساکن است، خودش را نگه می دارد.

یک جلد کلام المجید نیز در مقبره شیخ حسن نوشته شده و تاریخ آن حکایت از پایان دوره افشاریه دارد.

همچنین با توجه به روکش این مسجد که بیشتر مربوط به اواخر دوره افشاریه و اوایل زندیه است و ویژگی های این دوره را دارد، به طور قطع می توان اطمینان داشت که بنا مربوط به دوره افشاریه و آن است. مرمت شده و در دوره بعد تعمیرات جزئی انجام شده است.

در بافت قدیم شهر سکز یکی دیگر از آثار تاریخی ایران وجود دارد که در مورد تاریخ ساخت آن تفاوت هایی وجود دارد.

این میراث ایران باستان که در محله میان قلعه و در دامنه تپه تاریخی نارین قلعه واقع شده، مسجدی قدیمی است که به دلیل داشتن دو مناره بلند به «مسجد دو مناره» معروف است.

برخی از کارشناسان قدمت آن را مربوط به دوران شیخ حسن مولانا آباد از حکما و عارفان دوره افشاریه می دانند و با توجه به معماری و روکش کاری انجام شده در مسجد، احتمال ساخت آن در اواخر دوره افشاریه وجود دارد. و آغاز دوره زندیه دور از ذهن نیست.

این مسجد دارای یک آب انبار با گنبدی بالای آن است که نمازگزاران در آن غسل می‌کنند و قدمت آن بیشتر از قدمت مسجد و متعلق به دوران صفویه است.

• نشانی: سقز، خیابان امام خمینی، پشت حسینیه

معماری جالب مسجد دومناره سقز

مسجد دارای شبستانی با چهار ستون چوبی ضخیم به نشانه خلفای چهارگانه اهل سنت است. در ضلع جنوب غربی، ایوان ستوان (مسجد تابستانی) ساخته شده که شکل مساجد منطقه کردستان را به یاد می آورد.

در بالای مسجد دو مناره مرتفع و بلند وجود دارد که به همین دلیل به مسجد دو مناره معروف است.

مصالح به کار رفته در ساخت این مسجد شامل گل و خشت، ملات گل، قلوه سنگ و چوب است.

در تزیین مناره از کاشی کاری و آجرکاری استفاده شده است. به احتمال زیاد حوض مسجد که گنبدی بر فراز آن قرار دارد و محل وضوخانه نمازگزاران است، قدمت بیشتری نسبت به مسجد کنونی داشته و مربوط به دوران صفویه است.

در دیوارهای مسجد از کاشی‌های سنگ صابون با طرح سرو (درخت زندگی) اثر استاد علی اصفهانی استفاده شده است. این استاد اصفهانی گویا چند سالی در سقز سکونت داشته است.

ورودی این مسجد در ضلع غربی قرار دارد. این در سردر آجری با بافت گره چینی، آجر و کاشی زرد رنگ که نمایانگر دوره زندیه است.

بعد از درب ورودی، راهروی ارتباطی به ابعاد 3×3.5 متر وجود دارد که از آن 9 پله به پشت بام مسجد منتهی می شود.

پله ها به گونه ای ساخته شده اند که برای لبه پله از چوب استفاده می کنند و برای ساخت پله پشت این لبه چوبی را با قلوه سنگ، خشت خام و کاه پر می کنند.

شبستان مسجد درست در شرق این راهرو قرار دارد که از دری جداگانه وارد آن می شود.

ابعاد این نمازخانه 10*12 متر است. سقف این شبستان به ارتفاع 2 متر و 80 سانتی متر، مانند اکثر مساجد محلی، بر چهار ستون چوبی تقریباً مدور با سرستون های چوبی قرار گرفته است.

سقف این مسجد تا سال 1364 کاهگلی بود که با تلاش اهالی محله، سقف کاهگلی آن برداشته و آسفالت شد.

قطر ستون های این بنا حدود 35 سانتی متر است که بر روی ستون های سنگی قرار گرفته اند.

برای استحکام مناره، پی آن را با سنگ و دیوارهای آن را آجری ساخته اند، آجرهای به کار رفته در مناره بسیار بیشتر از کاشی های آن است.

برخی از مکان های مناره با کاشی های رنگارنگ و لعاب دار تزئین شده است که باعث می شود مناره ساده به نظر برسد. در پشت بام مسجد که ارتفاع مناره ها به چشم می خورد، دری وجود دارد که از آن می توان وارد مناره ها شد، البته نه برای عموم مردم، بلکه فقط برای مؤذنان و متولیان مسجد.

در منتهی الیه ضلع جنوبی حوضخانه ای به پلان مربع قرار دارد که دارای گنبدی است که نور را بر روی آب حوضخانه منعکس می کند تا محل شستشو و وضو آزاد باشد.

در اطراف این استخر سکوهایی تعبیه شده تا نمازگزاران بتوانند به راحتی خود را شستشو دهند.

این دریاچه روزگاری مملو از آب زلال کاریز بود اما اکنون به دلیل خشکسالی های پی در پی دیگر خبری از کاریز و آب آن نیست.

در ضلع شرقی ایوان آرامگاه یکی از امامان جماعت به نام سید حکیم قرار دارد. با توجه به کتیبه روی طاقچه این بقعه، قدیمی ترین مرمت مربوط به سال 1329 هجری قمری است.

مسجد دومناره از سال 1378 به صورت دوره ای مرمت شده و این مرمت به صورت گچ بری ایوان، گچ بری سقف و مرمت دیوارها، ستون ها و سرستون ها بوده است. این مسجد در سال 1380 با شماره ثبت 2600 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.