آسیاب آبی اشکذر؛ جاذبه‌ای جالب در یزد

تودی تریپ: اگر می خواهید تنها آسیاب آبی جهان را در دل کویر ببینید، باید به استان یزد و کویر مرکزی ایران سفر کنید و از آسیاب آبی اشکذر در این استان دیدن کنید. ویژگی آسیاب اشکذر این است که در دل کویر ساخته شده است که کل مجموعه در زیر زمین ساخته شده و آب مورد نیاز از قنات های زیرزمینی تامین می شود.

موکران کاری داخل، نقوش هندسی دور دیوارها، آجرکاری قسمت اصلی آسیاب و حیاط آن، این آسیاب را منحصر به فرد کرده است. این اثر در تاریخ 20 مرداد 1377 با شماره ثبت 2086 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

آشنایی با آسیاب اشکذر

قدمت آسیاب آبی اشکذر به دوران صفویه می رسد و برای آسیاب گندم و سایر غلات با سرعت و فشار آب استفاده می شده است. در گذشته سنگ های آسیاب با آب قنات همت آباد با قدرت زیادی کار می کردند.

موکران کاری داخلی، نقوش هندسی دور دیوارها، آجرکاری قسمت اصلی آسیاب و حیاط آن، این آسیاب را منحصر به فرد کرده است. یکی دیگر از ویژگی های آسیاب اشکذر ساخت آن در دل کویر است. کل مجموعه زیر زمین ساخته شده و آب مورد نیاز از قنات های زیرزمینی تامین می شود.

آسیاب‌های بادی زیادی از دوره‌های مختلف تاریخی در حاشیه‌های ایران به جای مانده است که برخی از آنها با نیروی باد و برخی با نیروی بادی مانند آسیاب‌های بادی نیشتیفان خراسان و برخی با نیروی بادی کار می‌کردند. ، اینکه آسیابی در دل بیابانی خشک و بی آب ساخته شده که نیروی آن از آب تامین می شده است جای تعجب است.

اگر می خواهید تنها آسیاب آبی جهان را در دل کویر ببینید، باید چمدان خود را ببندید و به استان یزد و کویر مرکزی ایران سفر کنید و از آسیاب آبی اشکذر دیدن کنید. این آسیاب در حاشیه غربی کویر یزد و در ضلع جنوب شرقی در 20 کیلومتری شهر یزد و در مسیر جاده اصلی رستاک که اشکذر را به بندر آباد و روستاهای مجاور متصل می کند قرار دارد.

وقتی به این منطقه رسیدید، انتظار دیدن رودخانه و آسیاب با تیغه های بزرگ را نداشته باشید. در واقع، شما چیزی روی سطح زمین نمی بینید. زیرا کل مجموعه آسیاب زیرزمینی است و آب مورد نیاز این آسیاب از قنات و آبی که از آن می گذرد تامین می شود.

این مشکل به تنهایی بر شگفتی دیدن این مجموعه می افزاید. در واقع تنها چیزی که از این ساختمان آسیاب روی زمین می توانید ببینید دروازه ای قوسی آجری است که شما را به ته بیابان می برد. مجموعه اصلی آسیاب در عمق هفت متری زمین ساخته شده است که برای رسیدن به آن باید از راهرویی شیبدار عبور کرد.

آسیاب آبی اشکذر یکی از بزرگترین آسیاب های ایران است که با آب قنات همت آباد که در هشت کیلومتری اشکذر قرار داشت کار می کرد. ورودی آسیاب راهرویی شیبدار 56 متری است که به قسمت اصلی آسیاب که هشت ضلعی است می رسد. سقف این هشت ضلعی گنبدی است و موکرانی های آن با نقوش هندسی از ابداعات معماری ایران باستان است.

آجر تنها مصالح ساختمانی این بنای برجسته است. جالب ترین نکته در مورد این ساختمان، اختلاف دمای داخل آسیاب و فضای گرم بیرون است. این آسیاب در زمان سید رکن الدین قاضی متوفی در سال 732 هجری قمری ساخته شده است اما درباره هویت و قدمت این آسیاب به همراه اسناد و مدارک توضیح دقیقی در دست نیست.

ویژگی های جالب آسیاب اشکذر

آسیاب اشکذر چند طرح دارد. آنچه از این نقشه ها مشخص است این است که در گذشته افراد پس از ورود به آسیاب از راهروی بزرگی عبور می کردند و به حیاط اصلی می رسیدند و با توجه به اینکه تا چندین کیلومتر دور تا دور آن آسیاب دیگری وجود نداشت گاهی باید منتظر می ماندند. برای دو روز.

وجود اتاق های زیاد در مجموعه حکایت از وجود چایخانه و مکانی برای استراحت مشتریان دارد و برای استراحت و درمان اصطبلی چهار گوش در نظر گرفته شده که به آن سورکمان می گویند. آسیاب دارای یک در چوبی جامد با کوبنده نر بود که نشان می داد که آسیاب فقط توسط مردان بازدید می شد.

تمام وسایل این آسیاب در سردابی در عمق هفت چهارده متری است. آنچه روی زمین نمایان است دری چوبی با طاق آجری و نورگیرهایی است که در سقف تعبیه شده است. مسیری شیب دار به در چوبی با طاق آجری منتهی می شود، از دری که وارد می شوید این مسیر به دالانی شیب دار به طول 56 متر و عرض 4.10 متر تبدیل می شود.

از این مسیر طولانی می توان به حیاط آسیاب رسید که هشت ضلعی است و چهار ضلع آن از چهار ضلع دیگر بزرگتر است. در کشورهای کوچک اتاقی یک متری ساخته شد که در اتاق سمت جنوب آسیاب قرار دارد که از یک کوره قیفی شکل (سروت) با دو سنگ پایین و بالایی تشکیل شده است.

وقتی آب در این اجاق پر می شود، از یک کانال باریک در پایین فر می آید، آب با شدت زیادی به تیغه ها برخورد می کند و باعث چرخش محور آسیا و محور آسیا می شود که به قسمت بالایی متصل می شود. سنگ شروع به حرکت می کند و به آرامی دانه ها را آرد می کند. روی هر طرف حیاط آسیاب گنبدی ساخته شده بود که سقف هشت ضلعی آسیاب را تشکیل می داد.

در هر طرف این سقف یک نورگیر برای تهویه و نور کافی در زیر زمین وجود دارد تا آسیاب به راحتی به کار خود برسد.

علاوه بر این وسیله عریض و طویل که در اعماق زمین قرار دارد و کاملاً از آجر ساخته شده است، دستان هنرمندانه و قدرتمندی وجود داشت که با هنرمندی تمام در عمق هفت متری ماکرون هایی با اشکال هندسی ایجاد می کردند که چشم هرکسی را به خود خیره می کرد. بیننده، فرم هایی زیبا و بدیع که ارزش چندین بار دیدن را دارد.

ویژگی های منحصر به فرد این آسیاب است که هر ساله بازدیدکنندگان زیادی را به خود جذب می کند.