آتشکده اصفهان؛ از قدیمی‌ترین بناهای اصفهان

تودی تریپ: آتش سوزی اصفهان که به آتش کمپ اصفهان نیز معروف است یکی از جاذبه های شهر تاریخی اصفهان است. آتشکده اصفهان با نام اصلی دژ مهربین یکی از 7 آتشکده مهم دوران ساسانی است.

قلعه مهربین هم اکنون در هشت کیلومتری غرب اصفهان، بزرگراه اصفهان – نجف آباد، قطعه ماربین قرار دارد. به همین دلیل به آن قلعه ماربین نیز می گویند.

بنا بر آنچه در تاریخ نوشته شده است، قلعه مهربین در قرن ششم قبل از میلاد ساخته شده است. این قلعه در قرن سوم میلادی تبدیل به پناهگاه زرتشتیان شد و آتش جاویدان در آن افروخته شد.

در حال حاضر از قلعه ماربین تنها یک ساختمان استوانه ای ویران با 8 پنجره باقی مانده است. این بنا در ارتفاع 100 متری کوه آتشگا قرار دارد و منظره بسیار زیبایی از شهر اصفهان و طبیعت سرسبز اطراف را به نمایش می گذارد.

آشنایی با آتشکده اصفهان

آتشکده زرتشتیان اصفهان که امروزه به اثر تاریخی و جاذبه‌های استان اصفهان تبدیل شده است در 8 کیلومتری غرب استان اصفهان قرار دارد. این آتشدان در واقع 2 کیلومتر بعد از مناره جنبان، در ضلع شمالی بزرگراه اصفهان به نجف آباد قرار دارد.

آتشگاه اصفهان در کوهی به همین نام قرار دارد و بسیاری از مورخان این محوطه تاریخی را یکی از بزرگترین آثار معماری و فرهنگی ایران باستان می دانند. دیوارهای گلی این بنا از مخلوط خشت و آب ساخته شده و به شکل دایره ای در آمده است.

همانطور که در بالا گفتم این اثر تاریخی یکی از 3 اثر قدیمی به جای مانده از دوران باستان در استان اصفهان است. علاوه بر این، این بنا از نظر وسعت، سومین اثر بزرگ و گسترده استان است.

آتشکده اصفهان یکی از 7 آتشکده بزرگ ایران است که در زمان سلسله قباد ساسانی ساخته شده است. آتشگاه ساسانی در سال 1330 به شماره 330 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

در مورد قدمت و کاربری بنای آتشگاه بین مورخان و صاحب نظران اختلاف نظر وجود دارد. بنای آتشگاه به دلیل استفاده از چوب در بافت آجری دیوار و همچنین معماری آن، سبک بین النهرینی محسوب می شود.

بر اساس یافته های تیم باستان شناسی از ایتالیا به سرپرستی باستان شناس معروف ایتالیایی پروفسور گالدیری، عمر مصالح به کار رفته در ساخت این اجاق به حدود 1400 سال قبل از میلاد مسیح تعلق دارد.

اما قدمت و معماری این بنا تنها عامل شگفتی نیست، بلکه موضوع دیگری که باعث تعجب شده این است که در هزاره سوم پیش از میلاد در استان اصفهان و اطراف بختیاری امروز یک قوم یا قومی زندگی می کردند.

بر اساس این مشکل، گروه تحقیقاتی پروفسور گالدیری قدمت این بنا را 7 هزار سال تخمین زده اند و امکان وجود ساختمانی مانند این در بین النهرین را فراهم کرده اند.

منابع باستان شناسی ایران می گویند مهم ترین آتشکده های دوران ساسانی عبارتند از: آذر فرنباغ، آذر قصاب و آذر برزین مهر که پس از این آتشدان ها یکی از مهمترین آتشکده های اصفهان است.

زمان بازدید از ایستگاه آتش نشانی اصفهان

ساعت بازدید ایستگاه آتش نشانی اصفهان از 9 تا 17 و قیمت بلیت معادل 15 هزار تومان می باشد. البته پارک نزدیک کوه آتشگاه در تمام ساعات شبانه روز باز است و استفاده از آن هزینه ای ندارد.

از آنجایی که آتشدان در فضای باز در کوه قرار دارد و برای رسیدن به آن باید از کوه بالا بروید، بهترین زمان برای بازدید فصل بهار است. زیرا گرمای تابستان یا سرمای پاییز و زمستان می تواند آزاردهنده باشد.

به خصوص ماه های اردیبهشت و خرداد به دلیل برخورداری از آب و هوای معتدل و مطبوع و محیط کم و بیش آرام نسبت به عید بهترین زمان برای بازدید از شومینه اصفهان است. همچنین با توجه به موقعیت مکانی آن، بازدید از آن در ساعات روز توصیه می شود.

معماری باستانی آتشکده به خوبی نمایانگر تاریخ باستانی آن است. سازه ای عظیم که هر گوشه آن 107 متر طول دارد و به اندازه یک قلعه غیر قابل نفوذ است. بقایای بنا نشان می دهد که این بنا دارای پنج طبقه بوده که اکنون تنها دو طبقه از آن دیده می شود.

آثار ستون های بلند و مستحکم از وسط کوه تا اتاقک بالای کوه و اتاق های متعدد دیگری که بر روی این ستون ها ساخته شده اند دیده می شود.

با بالا رفتن از کوه، بقایای پله هایی را می بینید که در دل کوه ساخته شده اند و اکنون تنها چند اثر از آنها باقی مانده است. همچنین شالوده های باقی مانده از دیوارها نشان می دهد که این بنا در قرون گذشته دارای گنبدی بلند و گرد بوده است.

ساختار این بنا از خشت خام است که از ملات خشت، آهک و ساقه نی ساخته شده است. برای استحکام بیشتر از شاخه های نیشکر خشک بین آجرها استفاده می شود.

در بالای بنا در بلندترین نقطه کوه اتاقی مدور با هشت گوشه از خشت وجود دارد که با هشت پنجره پوشیده شده و قطر آن به نیم متر می رسد. بسیاری بر این باورند که راهبان زرتشتی به دلیل پنجره هایی که به بیرون نگاه می کند، آتش جاودانه را در این مکان روشن نگه داشته اند. شواهد زیادی از آخرین دوره ای که این آتشکده در حال سوختن بود، باقی نمانده است.