رصدخانه درجه یک و معتبر مراغه

تودی تریپ: هشتصد سال پیش، در زمانی که هنوز تلسکوپ و دوربین های نجومی ناشناخته بودند، خواجه نصیرالدین طوسی رصدخانه ای ساخت که سال ها به عنوان پیشرفته ترین رصدخانه جهان شناخته می شد. رصدخانه مراغه که در مجموعه تاریخی افلاک نما برای تحقیقات فصلی و نجومی توسط دانشمندان ایرانی ساخته شده است، یادگاری از دوران طلایی علم و فرهنگ ایران در جهان به شمار می رود. این رصدخانه یکی از آثار علمی و نجومی خواجه نصیرالدین طوسی است. او فیلسوف، ریاضیدان و منجم بزرگ دوره ایلخانی و صاحب رساله معروف «احلاک ناصری» و «زی» معروف دوره ایلخانی بود که به کمک برخی از بزرگان و علما به قلم وی نوشته شد.

آشنایی با رصدخانه معتبر مراغه

ساخت رصدخانه مراغه در روز سه شنبه 16 می 638 به دستور خواجه نصیرالدین طوسی و به دستور هولاکو – نوه چنگیز خان مغول – آغاز شد. در اینجا بود که زیج ایلخانی در سال 670 هجری قمری (1276 میلادی) تأسیس شد.

رصدخانه مراغه که بزرگ‌ترین رصدخانه جهان در دوره قبل از اختراع تلسکوپ بود، بر فراز تپه‌ای در غرب مراغه در استان آذربایجان شرقی، زمانی که مراغه توسط هلاکو خان ​​مغول به عنوان پایتخت انتخاب شد، ساخته شد.

رصدخانه مراغه که امروزه تنها آثاری از آن باقی مانده است در سال 657 به دستور هلاکو نوه چنگیزخان و خواجه نصیرالدین طوسی ساخته شد. ساخت این رصدخانه 15 سال به طول انجامید. بر اثر ویرانی، بسیاری از کتب، آلات و ابزارهای علمی و نجومی که از تصرف بغداد به دست او رسیده بود، در آنجا متمرکز شد.

به منظور حمایت از رصدخانه، علاوه بر کمک های مالی دولت، کمک هایی از سراسر کشور به خواجه داران صورت گرفت که از عشر (یک دهم) آن برای اداره رصدخانه و خرید آلات و کتاب ها استفاده کردند. کتابخانه بزرگ و عالی در نزدیکی رصدخانه ساخته شده است که در آن حدود 400000 جلد کتاب نفیس از بغداد، سوریه، بیروت و الجزیره تهیه و برای استفاده علما و بزرگان قرار داده شده است.

رصدخانه مراغه تا سال 703 هجری قمری مسکونی بود، اما پس از آن بر اثر زلزله های شدید، بی توجهی حاکمان منجر به تخریب شد و اکنون تنها آثاری از بناهای آن باقی مانده است. رصدخانه مراغه تا زمان سلطان محمد هدبنده فعال بوده و تاریخ تخریب آن هنوز به طور کامل و دقیق مشخص نشده است، اما در نوشته های حمدالله مستوفی در سال 720 اشاره شده است که ویران شده است.

رصدخانه مراغه 167 سال قبل از ساخت رصدخانه سمرقند ساخته شد و یکی از معتبرترین رصدخانه های جهان در دوره آبادانی بود. در آن زمان به دستور قوبیلای خان امپراتور چین و برادرش هلاکو خان ​​کارشناسانی برای آموزش و الگوبرداری از رصدخانه مراغه به این شهر آمدند. علاوه بر رصدخانه چینی، رصدخانه هایی در سمرقند، استانبول و هند نیز در رصدخانه مراغ ساخته شد.

مراغه رصدخانه درجه یک

در تاریخ سلسله یوان در چین آمده است که تعدادی ابزار رصدی از رصدخانه مراغه در ایران برای تأسیس رصدخانه پکن زیر نظر اخترشناس درباری کوشوکینگ خریداری شد.

پس از مرگ هولاکو، خواجه تا آخرین دقایق زندگی خود مراقبت و کوشش زیادی کرد تا رصدخانه و کتابخانه ویران نشود و در آنجا وقفه ای در کار ایجاد نشود و تقویم و زیج ایلخانی حاصل آن بود. این تلاش مستمر

در سال 672 هجری قمری خواجه نصیر که آثار مکتوب او بیش از 50 کتاب و رساله است به همراه جمعی از شاگردان خود برای جمع آوری بقایای کتاب های مسروقه و ارسال به مراغه به بغداد رفتند. اما از اجل خود دست برنداشت و در 18 ذی الحجه سال 672 هجری قمری در بغداد درگذشت. پیکرش را به کاظمین بردند و در جوار امام هممین به خاک سپردند.

رصدخانه مراغه صرفاً برای رصد ستارگان نبود، بلکه یک سازمان علمی گسترده بود که اکثر شاخه های دانش در آن تدریس می شد. اینجا بود که زیج ایلخانی برای سال 670 هجری قمری (1276 م) تهیه شد. زائج ایلخانی در بسیاری از کشورهای آن زمان از جمله چین از شهرت خاصی برخوردار بود و در سال ۱۳۵۶ خورشیدی در اروپا ترجمه و منتشر شد. (300 سال پس از وفات خواجه نصیرالدین طوسی). قدیمی ترین نسخه زیج ایلخانی در کتابخانه ملی پاریس نگهداری می شود.

در حال حاضر تنها بخش های کوچکی از بزرگترین مرکز علمی منطقه بر روی تپه مشرف به شهر مراغه باقی مانده است. خوشبختانه بقایای این بنا در دهه 50 با کاوش های انجام شده به سرپرستی دکتر پرویز ویراوند به دست آمد. در حال حاضر گنبد بزرگی برای حفظ بناهای باقی مانده بر روی آن قرار داده شده است که ظاهراً از آن به عنوان نمایشگاه نیز استفاده می شود. رصدخانه مراغه به رصدخانه خواجه نصیرالدین طوسی نیز معروف است.