بافت تاریخی و دوست‌داشتنی بوشهر

تودی تریپ: بافت قدیم بوشهر در واقع یک بافت مسکونی تاریخی و قدیمی در بوشهر است که قدمت چند ساله دارد. این بافت تاریخی 38 هکتار وسعت دارد و چهار محله قدیمی بوشهر به نام های دهدشتی، کوتی، بهبهانی و شنبدی در اینجا قرار دارند. البته نامگذاری این محله ها سابقه جالبی دارد و این گونه است که هر طایفه و قومی قسمتی از شهر را برای سکونت انتخاب می کند و نام این محله بر اساس اولین ساکنان آن انتخاب شده است. اگر بخواهیم بافت قدیمی بوشهر را از منظر جغرافیایی بررسی کنیم، در شمال شبه جزیره بوشهر واقع شده و از سه طرف شمال، شرق و غرب به خلیج فارس راه دارد. جنوب آن نیز محدود به بافت شهر جدید است که در واقع ترکیبی از بافت قدیم و جدید است. این بافت که به ثبت آثار ملی رسیده است مربوط به دوران سلطنت نادرشاه افشار است. اما با توجه به سبک خاص معماری قاجار در این زمینه می توان نتیجه گرفت که دوران شکوفایی آن به دوره حکومت قاجار برمی گردد.

مراکز مذهبی مختلف مانند مسجد، حسینیه و کلیسا که برای همه مذاهب است، بازارها، کوچه ها و ساختمان های کنسولگری کشورهای مختلف از جمله معماری های به جا مانده از بافت قدیمی بوشهر است.

بافت فوق العاده بوشهر

بافت تاریخی بوشهر در شمالی ترین نقطه شبه جزیره مثلثی بوشهر یعنی در نوک مثلثی قرار دارد که در خلیج فارس فرورفتگی دارد و از چهار محله «دهدشتی»، «شنبدی» و «شنبدی» تشکیل شده است. «کوتی» و «بهبهانی» به اقوام ساکن در این محله معروف است. بافت تاریخی بوشهر که شامل 1000 خانه است مانند سایر شهرهای تاریخی دارای دروازه، برج و دیوار، بازار، مخزن، حمام، مسجد، ارگ حکومتی، میدان و … می باشد که همه عناصر کالبدی که یک شهر ایرانی-اسلامی را می سازد. اوج شکوفایی این بافت مربوط به دوره قاجاریه است که بوشهر دروازه ملل مختلف به ایران بوده است. بافت تاریخی بوشهر به دوره سلطنت نادرشاه افشار برمی گردد. در دوره زندیه اهمیت این بندر به دلیل مجاورت با پایتخت ایران در شیراز دو چندان شد.

در مجموع تا حدود سال 1335 بندر بوشهر منحصر به بافت قدیم بود و مهمترین و بیشترین توابع شهری برای تأمین زندگی اهالی در آنجا متمرکز بود، اما به دلیل تقلید، تغییرات و تحولات توسعه شهری، بافت ارگانیک شهر متحمل اثرات جدی فیزیکی، اقتصادی و عملکردی شد

عمارت ها و بناهای مسکونی در بافت تاریخی بوشهر ویژگی های منحصر به فردی دارند که نمونه هایی از آن را در هیچ یک از بافت های تاریخی کشورمان نمی توانیم ببینیم. این روش به معماری «بیت میلانی» معروف است. مهمترین وجه تمایز بافت تاریخی بوشهر نماهای داخلی و خارجی ساختمان با نماهای پیچیده است. سنگ، چوب و گچ عمده ترین مصالح مورد استفاده در ساخت و ساز هستند. بتونه، گچ، آینه، بال و چراغ از جمله تزئیناتی است که در بناهای بوشهر به چشم می خورد.

اجزای بناهای تاریخی:

• ورودی 2- صحن مرکزی 3- حجره ها 4- تراس و «شناشیل» یا «شناشیر» که به «مشربیه» در کرانه های جنوبی خلیج فارس معروف است و اغلب در بدنه های بیرونی و گاه در نماهای داخلی ساختمان دیده می شود. .

• شاناشیل بالکن با کرکره های چوبی یا فلزی است که در مقابل دهانه های طبقات فوقانی قرار می گیرد و علاوه بر دسترسی به فضاهای مختلف ساختمان، در تلطیف هوای محوطه نیز موثر است و علاوه بر آن تنظیم شرایط محیطی با توجه به اقلیم، عنصری تزئینی در ساختمان نیز می باشد. 5- سقف و سایبان 6- ناودان و فرورفتگی بدنه ها 7- سوله و توری چوبی 8- دهانه ها 9- بادگیر 10- پله ها 11- نرده ها و نرده ها.

معماری عالی بافت تاریخی بوشهر

از معماری هیلانی در ساخت بناها از این بافت استفاده شده است. به این ترتیب که هر ساختمان از یک حیاط مرکزی و 2 یا 3 طبقه تشکیل شده است تا طبقات پایین در زمستان و طبقات بالا در تابستان قابل استفاده باشد. به همین ترتیب ساختمان ها از سنگ های مرجانی ساخته می شوند تا هوای داخل خانه در زمستان گرم و در تابستان خنک باشد و دمای داخل خانه را حفظ کند. شیشه های رنگی به کار رفته در نمای ساختمان ها جدا از زیبایی ظاهری باعث شکستن نور، جلوگیری از ورود گرما و حتی دفع حشرات می شود. ویژگی این پارچه قدیمی ساخت آن با توجه به آب و هوای گرم و مرطوب بوشهر است.

یکی از جزئیات دیدنی و معروف بافت قدیمی بوشهر بالکن های چوبی است. بخشی از معماری دوره عثمانی، این شاخک ها از بدنه ساختمان ها بیرون زده است تا ساکنان خانه ها از بالکن دید داشته باشند. اگر بخواهیم دقیق تر بگوییم شاناشیله ها تورهایی از چوب هستند که مانند پنجره فضای خانه را باز می کنند تا نسیم خنک دریا به داخل خانه هدایت شود. به همین ترتیب، این درختان به عنوان سایه عمل می کنند و دمای داخل اتاق ها را کاهش می دهند.

قدم زدن در مسیرهای باریک بافت قدیمی با گلدان های گل و درختان گل کاغذی یکی از تفریحات مورد علاقه بوشهری ها و گردشگران این منطقه است.

کافه هایی مانند کافه حاج رئیس، کافه گلها و کافه کوهن که در دل این کوچه ها قرار دارند مکان خوبی برای یک شبگردی هستند. در صورت بازدید از این مکان تاریخی می توانید از این کافه ها برای استراحت و استراحت استفاده کنید.

با سفر به این بافت با بخش قابل توجهی از تاریخ، آداب و رسوم و فرهنگ مردم بوشهر آشنا می شوید. حتی در صورت تمایل می توانید با خرید سوغاتی از بوشهر مقداری از این زیبایی را با خود ببرید.