تخت سلیمان تکاب؛ پله‌هایی به دل افسانه‌ها و باورهای کهن

تودی تریپ: تخت سلیمان یکی از دیدنی ترین نقاط گردشگری استان آذربایجان غربی است که به عنوان زادگاه زرتشت شناخته می شود. این مجموعه خارق‌العاده و منحصربه‌فرد که پنج دوره تمدن بشری را در بر می‌گیرد، با بیش از 3000 سال قدمت، در فهرست میراث جهانی یونسکو نیز قرار دارد.

تخت سلیمان را می توان بزرگترین مرکز آموزشی، مذهبی و نمازی قبل از ظهور اسلام دانست. تا آنجا که مورخان آن را بزرگترین و مهم ترین پایگاه دین زرتشتی می دانند.

شگفتی های تخت سلیمان

تخت سلیمان (یا آتشکده آذرگشناسب) نام محوطه تاریخی بزرگی است که در نزدیکی تکاب و روستای تخت سلیمان (نصرت آباد سابق) در استان آذربایجان غربی و در ۴۵ کیلومتری شمال شرق تکاب قرار دارد.

تخت سلیمان محوطه ای باستانی است که شامل چندین کاخ ساسانی و آتشکده آذر گشنسب است. در نزدیکی آن دو مجموعه باستانی دیگر به نام‌های زندان سلیمان و تخت بالکیس قرار دارند. در اطراف زندان سلیمان آثاری از دوره مادها و سکاها به دست آمده است که بر اساس این اکتشافات تاریخ منطقه را به هزار سال قبل از میلاد نسبت داده اند. برخی از مورخان این مکان را شهر باستانی شیز می دانند.

محوطه باستانی شیز توسط یونسکو به عنوان میراث جهانی به رسمیت شناخته شده است و برنامه های عمده ای برای مرمت و کاوش آن در حال انجام است.

در سال های اخیر دو محوطه باستانی در تخت سلیمان طی تحقیقات پارینه سنگی شناسایی شده است و تخت سلیمان درست در وسط این دو محوطه قرار دارد. محوطه چال تپه در دوران پارینه سنگی میانی سکونتگاهی موقت بوده و محوطه سنگ چخماق لی نیز با آثاری از کارگاه ابزارسازی در این منطقه شناسایی و یافت شده است.

قدیمی ترین بقایای شناسایی شده پیش از اسلام از میراث جهانی تخت سلیمان مربوط به دوره پارینه سنگی و از عصر مس و سنگ تا عصر آهن 1، 2، 3 و دوره تاریخی ساسانی است. این منطقه اگرچه تخت سلیمان نامیده می شود اما در گذشته نام های مختلفی مانند گنزک یا گنجه، گنجک، گزکه، شیز داشته است. همچنین ایلخانان آن را ویران کرد و در دوره صفویه به تخت سلیمان معروف شد.

تخت سلیمان محوطه ای باستانی است که شامل چندین کاخ ساسانی و آتشکده آذرگشنسب است. برخی از مورخان این مکان را شهر باستانی شیز و همچنین زادگاه زرتشت می دانند.

کاخ ساسانی در زمینی مرتفع واقع شده و اطراف آن را دریاچه ای بیضی شکل عمیق احاطه کرده است. در شمال دریاچه آتشکده آذر گشنسب قرار دارد و آتش آن تا قرن چهارم هجری روشن بود و به عنوان یکی از سه آتشکده مهم ساسانی یاد می شود.

تخت سلیمان بزرگترین مرکز آموزشی، مذهبی، اجتماعی و عبادتگاه ایرانیان پیش از اسلام بوده است.

پادشاهان ساسانی چنان ارزشی برای آتشکده آذرگشنسب قائل بودند که هر یک از شاهان پس از بر تخت نشستن، پیاده به زیارت آن می شتافتند و پس از پیروزی در جنگ، سهمی از غنائم جنگی را به خزانه آن تقدیم می کردند. این گنج بزرگ گفته می شود که در هنگام شکست خسرو پرویز به تصرف ارتش هراکلیوس امپراتور روم شرقی درآمد و آتشکده ویران شد اما بعداً تعمیر یا بازسازی شد. پس از حمله اعراب و مسلمان شدن ایرانیان، آتشکده آذرگسپ رو به زوال نهاد.

در زمان مغول، اباکا خان، برادرزاده هلاکو خان ​​که به اسلام گروید، بر خرابه های تخت سلیمان مسجدی ساخت که بعدها نیز ویران شد و فقط کاشی هایی با نقش برجسته و خطوط باقی مانده است که در حال حاضر در مسجد الرضا قرار دارد. موزه. این آتشکده در زمان ابودلف در سال 925 میلادی هنوز وجود داشت.

در دوره‌های اسلامی به‌ویژه دوران ایلخانی و صفویه، از این منطقه به‌عنوان شکارگاه و اقامتگاه تابستانی حاکمان این دو سلسله استفاده می‌شده است. شناسایی آثار و ارائه این مجموعه با سفر سیاحان و مستشرقان غربی در قرن نوزدهم مصادف شد. پس از آن بررسی ها و کاوش های باستان شناسی توسط هیئت های مشترک ایرانی، آلمانی، سوئدی، آمریکایی و انگلیسی در مجموعه آغاز شد که تا انقلاب ایران ادامه یافت.

تخت سلیمان افسانه ای

بقایای معبدی به آناهیتا نیز در ویرانه های تخت سلیمان ساسانی دیده می شود. البته شهرت مذهبی این مکان مربوط به آتشکده آن است.

علاوه بر این در سه کیلومتری شمال غربی تخت سلیمان تپه ای وجود دارد که بر فراز آن حفره بزرگی به عمق حدود 100 متر نمایان است و به نام زندان سلیمان در فاصله 7.5 کیلومتری شمال شرقی تخت سلیمان وجود دارد. کوهی به نام تخت بالکیس. جایی است که آثاری از بناهای ساسانی به چشم می خورد.

به طور کلی نشانه ها و بقایای استقرار و فعالیت انسان از هزاره اول پیش از میلاد تا قرن یازدهم هجری در این منطقه به چشم می خورد.

مراحل ثبت این مجموعه تاریخی در فهرست یونسکو از سال 1980 آغاز و در سال 1982 به پایان رسید و در این مدت نمایندگان یونسکو و ایکوموس (شورای بین المللی بناها و بافت های تاریخی) از این مجموعه بازدید کردند.

مجموعه تاریخی تخت سلیمان در 45 کیلومتری شمال شرقی شهرستان تکاب و در جنوب شرقی استان آذربایجان غربی قرار دارد.

برای رفتن به تخت سلیمان اگر سفر خود را از تهران شروع کرده اید ابتدا باید به قزوین و سپس زنجان بروید.

سپس می توانید به جاده بیجار و از آنجا به تکاب، تابلوهای راهنما را دنبال کرده و به سمت روستای نصرت آباد و تخت سلیمان حرکت کنید.

راه دیگری برای رسیدن به مقصد وجود دارد که نزدیکتر اما باریک و کوهستانی است و خطرات خاص خود را دارد. از زنجان به دندی و تشکند بروید و تابلوها را دنبال کنید تا به مقصد برسید. البته این مسیر برای فصل سرد مناسب نیست.

علاوه بر این مسیرها، مسیر دیگری شما را به تخت سلیمان می رساند: تهران، اسلامشهر، ساوه، کبودرآهنگ، بیجار و در نهایت تکاب.