مسجد جامع اصفهان؛ بنایی بی‌همتا در ادوار تاریخی

تودی تریپ: مسجد جامع اصفهان که در طول 12 قرن ساخته و تکمیل شد، در دوره آل بویه، سلجوقی، ایلخانان و تیموریان برای فعالیت‌های فرهنگی و مذهبی مورد استفاده قرار می‌گرفت. حتی گفته می شود که تاریخ ساخت این مسجد برابر با تأسیس شهر اصفهان است که به سبک خراسانی و بر روی بقایای آتشکده ساخته شده است و مصالح آن خشت خام است. به مرور زمان میدان، بازار، محله و بناهای عمومی در کنار این مسجد ساخته شد و مردم آنجا را برای سکونت انتخاب کردند.

مسجد جامع اصفهان، بنایی منحصر به فرد

سالها بعد در زمان حکومت عباسیان دستور تخریب مسجد صادر شد و بنای بزرگتر به سبک خراسانی ساخته شد و کتابخانه و کلاسهای درس نیز به این مجموعه اضافه شد. این بار دیوارها کاه و قرمز بود.

در زمان آل بویه ستون های آجری کنده کاری شده به بنا اضافه شد. در دوره سلجوقیان بزرگترین دگرگونی برای مسجد جامع اصفهان انجام شد به طوری که شبستان به ایوان تبدیل شد و گنبد نظام الملک و تاج الملک نیز در آن زمان ساخته شد.

ایوان ها در 4 طرف ساخته شد و مسجد اعظم به مسجد چهار ایوانی تبدیل شد. البته سال ها بعد در زمان اسماعیلیه به دلیل اعتراض به شاه، مسجد جامع به آتش کشیده شد و تمام صومعه ها و مخازن و کتابخانه بزرگ مسجد ویران شد. اما دوباره در همان سال بنای مسجد بازسازی شد و چهار ایوان و شبستان و چهل ستون ساخته شد. مسجد جامع اصفهان دارای زیباترین محراب گچ بری در دوره ایلخانان بوده است. سپس در دوره آق قویونلوها تغییرات زیادی ایجاد شد و در دوره صفویه خوابگاه‌هایی به آن افزوده شد، اما در دوره قاجار دوباره مورد بی توجهی قرار گرفت، اما در دوره پهلوی در فهرست آثار ملی به ثبت رسید و قسمت‌های تخریب شده بازسازی شد. بعد از انقلاب اسلامی ایران تعمیر و نگهداری لازم انجام شد و اکنون می توانید تمام زیبایی ها را در این مسجد ببینید.

سبک های مختلف معماری در مسجد جامع اصفهان به چشم می خورد. مسجد چهار ایوان که به خاطر طراحی مسجد ایرانی مشهور است. معماری چهار ایوانی بیشتر به فضاهای داخلی مربوط می شود. فضاهایی مانند فضای جلوی محراب و گنبد.

معماری این مسجد سال ها به عنوان الگو مورد استفاده قرار گرفت و مساجد دیگری نیز به این سبک ساخته شدند. آجر اصلی ترین مصالح مورد استفاده در ساخت مسجد است. اما اتمام ساختمان اصلی خشت خام است. ستون‌های آجری دو، سه و چهار قسمتی، طاق‌های فواره‌ای، چهار ایوانی، سنگ‌فرش‌های دوتایی، تزیینات گوناگون که روش‌های بدیع این مسجد است.

چند قطعه دیدنی در مسجد جامع اصفهان

مسجد جامع اصفهان به‌عنوان قدیمی‌ترین مسجد ایران، یکی از مکان‌های گردشگری مذهبی است که توصیه می‌کنیم در سفر به اصفهان از آن دیدن کنید. برای سفر به اصفهان می توانید به راحتی بلیط هواپیما اصفهان یا سایر وسایل حمل و نقل عمومی را از وب سایت هایی که بلیط هایی مانند مستر تیکت را به صورت آنلاین ارائه می دهند خریداری کنید و سفری فراموش نشدنی را آغاز کنید.

مسجد جامع اصفهان از قسمت‌های مختلفی تشکیل شده است که هر کدام دارای ویژگی‌های خاص و زیبایی خیره‌کننده هستند که با ورود به صحن مسجد شما را کاملا تحت تأثیر قرار می‌دهد. از مهم ترین قسمت های مسجد جامع اصفهان می توان به موارد زیر اشاره کرد.

گنبد جنوبی

ایوان جنوبی مسجد دارای یک گنبد و چهل ستون زیبا با گچ بری های بسیار جذاب است که مربوط به سال های 465-485 هجری قمری است. در عصر سلجوقیان علاوه بر مسجد جامع اصفهان، بناهای دیگری نیز ساخته شد که از جمله آنها می توان به وزارت خواجه نظام الملک اشاره کرد. در قرن ششم هجری در جلوی این گنبد ایوانی ساختند که این گنبد آجری را زیباتر کرد و نقوش تزئینی و کنده کاری های آن را به رخ کشید.

گنبد شمالی

این گنبد که شبیه گنبد خواجه نظام الملک است در قسمت شمالی صحن مسجد قرار دارد و قدمت آن به سال 481 هجری قمری می رسد. بسیاری از مورخان معتقدند یکی از وزرای سلجوقی به نام ابوالغنائم تاج الملک دستور ساخت این گنبد را داده است.

مسجد شبستان

شبستان مسجد یکی از زیباترین قسمت های مسجد است که با گچ بری و کارهای ظریف بر ستون های گرد بنا شده است. شبستان مسجد در دوران دیلم ساخته شده است.

ایوان صاحب

ساخت این ایوان که به صفا صاحب معروف است در دوره سلجوقیان انجام شده و در دهانه آن حجاری و تزئینات بسیار زیبایی دارد. البته لازم به ذکر است که تزیین ایوان همزمان با ساخت آن انجام نشده و مربوط به دوران کاراگونلو و صفویه است. اگر سری به این قسمت بزنید، یکی از مواردی که توجه شما را جلب می کند، کتیبه هایی از دوره های مختلف تاریخ از جمله دوره صفویه است.

ایوان درویش

این ایوان در ضلع شمالی مسجد قرار دارد و به صفا درویش معروف است. در سال های 1336 و 1337 هجری شمسی، گروه باستان شناسی اصفهان برای زیباسازی نمای بیرونی ایوان، پوشش و تزئینات زیبایی را روی ایوان انجام داد. این اقدام مستلزم این بود که تابلوی خط ساختمان به عنوان یادگاری در این محل قرار گیرد.

ایوان درویشی مربوط به قرن ششم هجری قمری است، اما بخش قابل توجهی از گچ بری های داخل ایوان در زمان شاه سلیمان صفوی انجام شده است. از دیگر قسمت های زیبای این مسجد می توان به چهل ستونی اشاره کرد که دور ایوان شمالی در قرن ششم ساخته شده است. در میان این ستون ها، ستون های شرقی دارای طاق های بیشتری با کنده کاری های آجری زیباتر است.

ایوان دانش آموز

قدمت این ایوان و سردر دانشجویی که در مقابل آن قرار دارد مربوط به دوره سلجوقی است، اما آجرکاری انجام شده برای تزئین آن در قرن هشتم (حکومت ایلخانان) و قرن یازدهم (حکومت صفویه) انجام شده است. ). در این ایوان بر خلاف دیگر ایوان ها و قسمت های مسجد، کاشی کاری های تزیینی نخواهید دید.