ارگ بم؛ جاذبه‌ای منحصر به فرد و گورستانی عجیب

تودی تریپ: ارگ بم بزرگترین بنای خشتی جهان است که در نزدیکی شهر بم در استان کرمان در جنوب شرقی ایران قرار دارد. در 14 دی ماه 1382 در اثر زلزله شدیدی که شهر بم و حومه آن را تحت تاثیر قرار داد، ارگ بم تقریباً به طور کامل تخریب شد.

بم و فضای فرهنگی آن در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار دارد. این ارگ عظیم واقع در جاده ابریشم در قرن پنجم قبل از میلاد ساخته شد و تا سال 1850 پس از میلاد هنوز مورد استفاده قرار می گرفت.

تاریخچه ارگ ​​بم

کل بنا دژ بزرگی است که در دل آن ارگ قرار دارد، اما به دلیل ظاهر باشکوه ارگ ​​که مرتفع ترین قسمت مجموعه به شمار می رفت، کل قلعه را ارگ بم می نامند.

بنای ارگ بم در شکل توسعه یافته خود از دو بخش محل سکونت مردم و محل سکونت حاکم تشکیل شده است.

بخش دولتی که در درونی ترین دیوار قرار دارد شامل دژ نظامی، عمارت چهارفصل، پادگان، چاه 40 متری و اصطبل برای 200 اسب است. محوطه قلعه که محوطه دولتی را احاطه کرده است شامل ورودی اصلی شهر، راه اصلی اتصال ورودی شهر به قلعه و بازار در امتداد آن، حدود 400 خانه و ساختمان عمومی مانند مدرسه و سالن های ورزشی است.

نقشه و معماری ارگ از جنبه های مختلف مورد بررسی قرار گرفته است. با توجه به ظاهر کنونی ارگ می توان گفت که طراح یا طراحان نمای نهایی کل بنا و شهر را در ابتدای مراحل ساخت و ساز متصور بوده اند. در طی هر یک از مراحل توسعه ساخت، قطعه ساخته شده شکل ایده آلی دارد و هر قطعه اضافی را می توان به راحتی به قطعات موجود “دوخت” کرد.

اولین نشانه های شکل گیری ارگ بم به دوره هخامنشیان باز می گردد. اما توسعه آن در طول چند صد سال صورت گرفت و مهمترین دوره های گسترش آن به دوره اشکانی، سجلوق و تیموری باز می گردد. برخی از عناصر معماری به کار رفته در ارگ بم، مانند ترکیب ویژگی‌های بنا و محیط طبیعی تپه‌ای که بر روی آن قرار دارد، شباهت زیادی به تخت جمشید دارد.

پس از گسترش ارگ بم در دوره اشکانیان، ساسانیان بر آن و استان کرمان تسلط یافتند. با شکست ساسانیان از اعراب، این شهر مورد حمله اعراب قرار گرفت و خسارات زیادی متحمل شد.

در زمان امام علی (ع) خوارج که گروهی شورشی بودند به کرمان گریختند و قلعه ای در ارگ بم را تصرف کردند. بعدها یعقوب لیت صفری که حکومت صفاریان را در منطقه سیستان و کرمان پایه گذاری کرد، توانست خوارج را شکست دهد و بر ارگ بم مسلط شود.

اولین باری که نام شهر بم در نوشته های دوران اسلامی به قرن دهم میلادی باز می گردد و در آن شهر بم توسعه یافت و بازار بزرگی پوشیده از مزارع سرسبز بود. در آن زمان بم به پارچه های نخی رنگارنگ و نخل هایش در کنار بازار باشکوهش معروف بود.

در قرون بعدی حاکمان محلی شرق ایران مانند بازماندگان مغول و سپس صفویان و قاجارها از ارگ بم به عنوان نقطه استراتژیک شرق ایران و راه تجاری شرق به غرب آسیا که از ایران می گذشت استفاده کردند. .

عجایب ارگ ​​بم

یک قبرستان کودکان در داخل دیوارهای ارگ برمی خیزد. در زمان تحقیقات، دو تن از این کودکان دفن شده دارای گیره های پلاستیکی بند ناف بودند که نشان می دهد آنها معاصر هستند.

این بچه ها را در پارچه بیمارستانی پیچیده و در محلی قرار دادند که نشان می داد دفن پس از زلزله انجام شده است. میزان تجزیه و بوی تعفن بدن این کودکان نشان می دهد که احتمالاً شش ماه تا دو سال از مرگ و دفن آنها نگذشته بود که اجساد کشف شد.

بدین ترتیب ارگ ​​بم اجساد ده ها کودک از دوران صفویه تا سال های اخیر را در خود جای داده است که به آن گورستان کودکان می گویند.

شهادت ها و اسنادی در این زمینه وجود دارد، دفن کودکان به سه صورت انجام می شود. بچه هایی که خیلی کوچک بودند، یعنی. نوزادان را در لایه دیوار دفن می کردند و جسدشان را طوری در خاک می گذاشتند که دیگر نمی شد از هم جدا شوند، گویا خاک رس تابوت کودک است، نوع دیگر را طوری دفن می کردند که انگار مقداری از آجرها در دیوار برداشته شده بود، برای ایجاد فضا و سپس قرار دادن کودک در کنار آجر.

نوع سوم دفن این کودکان به گونه ای است که گویی پس از نابودی در گودال هایی دفن شده اند. این نوع تدفین احتمالاً مربوط به دوران پس از متروکه شدن ارگ بم و تخریب ناشی از خالی شدن آن است. نمونه اش همین بچه های تازه دفن شده است.

بر خلاف نمونه های قبلی که بالای دیوار هستند، بچه های جدید در پای دیوار قرار می گیرند و روی هم قرار می گیرند نه کنار هم، آنها هم کاملا پوشیده شده اند.