پل میر بهاء الدین؛ دیدنی‌ترین پل زنجان

تودی تریپ: پل میربهاءالدین مربوط به دوره قاجاریه است و در شهر زنجان و بر روی رودخانه زنجان واقع شده است. این پل توسط یکی از خیرین شهر زنجان به نام حاج میر بهاءالدین در زمان ناصرالدین شاه قاجار ساخته شده و قدیمی ترین و بزرگترین پل روی رودخانه زنجان است.

این اثر در تاریخ 18 مهر 1356 با شماره ثبت 1484 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

آشنایی با پل تاریخی میربهاءالدین

پل میربهاءالدین که به پل اژدها و پل قدیم نیز معروف است، یکی از مکان های دیدنی زنجان است. این اثر از دوران سلطنت ناصرالدین شاه قاجار باقی مانده و در اوایل قرن چهاردهم هجری قمری ساخته شده است. تاریخ ساخت آن و نام مبارک حضرت علی (ع) در نمای داخلی حک شده است. بزرگترین طاق آن نیز به شکل قرینه و با خط معقلی زیبا

این پل در جاده زنجان به کردستان و روی رودخانه زیبای زنجان توسط حاج میرزا بهادین زنجانی از تجار وقت با مصالحی مانند آجر ساخته شده است.

بهاءالدین زنجانی در سال ۱۲۳۴ هجری قمری در شهر زنجان به دنیا آمد. پدرش مرحوم میرمسیها فرزند قاضی جلال بود که از سوی سلطان وقت به سمت قاضی القدات زنجان منصوب شد. میربهاءالدین در طول 76 سال زندگی خود به نیازمندان زیادی پناه داد و آثار و بناهای زیادی از خود به جای گذاشت.

از آن جمله می توان به پل ارتباطی زنجان و کردستان بر روی رودخانه قزل اوزن اشاره کرد که در 20 مایلی جنوب غربی زنجان ساخته شده و تاریخ ساخت آن بر اساس کتیبه ای در زیر یکی از طاق های آن، زمان ناصراللّه است. دین شاه و سال 1310 ه.

حمامی واقع در بازار زنجان که امروزه به حمام میربا و غسالخانه میرلی معروف است، دری به مسجد واقع در خیابان امام و زیر سبزه میدان که امروزه به نام مسجد حاج تقی معروف است (حاج تقی شریعتی، بانی. تشییع جنازه در این مسجد یک آب انبار در همان محل و پشت مسجد که در حال حاضر به عنوان قسمت زنانه مسجد مورد استفاده قرار می گیرد و در نهایت ساخت پل بر روی جاده زنجان واقع در ابتدای جاده بیجار (پل میر بهاءالدینی) ).

این پل در شهر زنجان، محور جنوبی حومه شهر زنجان و در مسیر جاده زنجان به کردستان (شهر زنجان در ابتدای جاده بیجار) بر روی رودخانه زنجانرود قرار دارد.

ویژگی های جالب و خاص پل میربهاءالدین

پل میربهاءالدین در قسمت جنوبی شهر زنجان و در مسیر جاده بیجار قرار دارد. این پل که به پل قدیم و پل اژدها نیز معروف است، از آثار قاجاری است که نام آن در فهرست آثار ثبت ملی ایران به ثبت رسیده است. پل میربادین توسط میرزا بهاءالدین زنجانی از تجار و نیکوکاران معروف منطقه حمسه زنجان در سال 1273 شمسی در زمان ناصرالدین شاه قاجار ساخته شد.

لازم به ذکر است که از میرزا بهاءالدین بناهایی چون مسجد حاج تاکی و گرمابه میرلی زنجان نیز به یادگار مانده است. تاریخ می گوید میر بهاءالدین در سال های خشکسالی سال 1250 شمسی به مردم زنجان کمک زیادی کرد.

پل میربهادین یک پل آجری به طول 100 متر است. ارتفاع این پل در بالاترین نقطه از سطح آب رودخانه نزدیک به 11 متر است. پل میربهاءالدین دارای سه دهانه با طاق های هشت ضلعی است. دهانه میانی پل از دو دهانه دیگر بزرگتر است. دهانه میانی پل میرباحی زنجان 14 متر عرض و 8.5 متر ارتفاع از بالای طاق تا سطح آب دارد. دهانه های جانبی 12 متر عرض و حدود 7 متر ارتفاع دارند.

در نمای داخلی بزرگ ترین طاق، خطی وجود دارد که با خط «مگلی» و در طرف دیگر «یا علی» به صورت متعادل نوشته شده است. بنابراین پل میربهاءالدین شبیه پل سردار است که هر دو در زنجان هستند.

دهانه های طاق های عریض پل حذف شده است، بنابراین برای تحمل بار اضافی این طاق های عریض، 4 طاق دوطبقه با قوس های ترانسوم به سازه پل اضافه شده است.

پایه های پل میرباحی زنجان نیز مانند پل سردار برای محافظت از رطوبت با سنگ فرش شده است. برای این منظور از قطعات سنگ تراشیده شده همراه با ملات آهک استفاده شد و سطح این سنگفرش تا ارتفاع 1.5 متری از سطح آب رودخانه بالا رفت.
برای کاهش فشار آب بر روی سازه پل میربهاءالدینی، موانع آب سنگی در بالادست و پایین دست پایه های پل تعبیه شده است. قنات های بالای پل چند طرفه و قنات های زیر نیم دایره ای هستند.
برای بازدید از پل باید به پارک زرین رود بروید و از دیدن یک پل قدیمی لذت ببرید.