آتشکده آذرفرنبغ؛ جاذبه‌ای منحصر به فرد در فارس

تودی تریپ: شهر لارستان سرزمینی زیبا با تاریخی جذاب است. این شهر در گذشته «ایراهستان» نام داشت و مرکز معارف و فرهنگ اسلامی بود.

آتشکده آذر فرنباغ در این شهر قرار دارد. آتشکده که اکنون به صورت تپه ای خاکی است و به «تمب تشی» یا «قلعه تشی» معروف است. این آتشکده متعلق به راهبان زرتشتی بود. در آتشکده آذر فرنباغ در زمان ساسانیان انجمن موگان تأسیس شد که راهبان زرتشتی را تربیت می کرد.

آشنایی با آتشکده آذر فرنبغ

آتشکده آذر فرنبگ یا آتشکده کاریان در جاده کریان، روستای حرم و کاریان، بخش جویم، شهرستان لارستان استان فارس و در ۴۲ کیلومتری جنوب غربی جویم، در میانه راه بندر سیراف و دارابگرد قرار دارد. ارتفاع تقریبی آتشکده آذر فرنباغ 20 متر است.

پلان اصلی این آتشکده ذوزنقه ای است که پهنای چهره های آن حدود 5 متر و ارتفاع آن 7 متر است. ضلع جلویی روی سکویی در ارتفاع 5.1 متری از سطح زمین قرار گرفته است.

بالای این سکو در ارتفاع 3 متری بر روی دیوار سوراخی مثلثی شکل وجود دارد. مصالح به کار رفته در دیوار این آتشکده آجر و گل است. در کنار آتشکده، آثار راهرو و اتاق فروریخته داخل آن را می بینید.

در زمان ساسانیان، آتشکده کاریان با آذر فرنباغ، آتشکده فر باغانی (درهشانی یزیدی)، یکی از سه آتشکده بهرام مزدیسانی ایران در آن عصر بود. این مکان آتشکده موبدان بوده و یکی از سه آتشکده بزرگ ایران در زمان ساسانیان به شمار می رود.

این آتشکده یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین آتشکده‌های زمان ساسانیان بوده و یکی از مهم‌ترین آتش‌های سه‌گانه زرتشتیان، مخصوص موبدان، در آن می‌سوزد. ساسان سلف اردشیر بابکان سرپرستی این آتشکده را بر عهده داشت و ساسانیان همواره علاقه خاصی به این آتشکده داشتند. روی کتیبه پهلوی نوشته اند که هزینه ساخت آن سی هزار دینار بوده است.

در زمان ساسانیان این آتشکده و سرزمین های اطراف آن مقر حکومت رومیان بوده است. آنها طایفه پاسارگادی هخامنشی بودند که با کمک به اردشیر بابکان در تأسیس حکومت ساسانی مورد توجه او و سایر پادشاهان ساسانی قرار گرفتند و آتشکده در مرکز حکومت آنها یعنی کاریان ساخته شد.

کاریان رومی از شهر در برابر حمله اعراب دفاع کردند و اعراب پس از چهار محاصره موفق به تصرف شهر شدند. ایل بصری که امروزه به کوچ نشینی در استان فارس ادامه می دهد، تنها بازمانده ایل پاسارگادی دوره کوروش یا کاریان رومی ساسانی است.

از کاریان آتش را به آتشکده شمالی فسا و از آنجا به نیریز و از آنجا به هندوستان بردند. واندنبرگ در کتاب باستان شناسی ایران باستان می نویسد: در قاریان ویرانه های آتشکده ای را دیدم که بقایای آذر فرنباغ یکی از سه آتشکده بزرگ ایران باستان است. امروزه چیز مهمی از این آتشکده باقی نمانده است.

آتشی که در آتشکده یزد شعله ور شد و بیش از 1500 سال روشن باقی ماند، از آتش به آتشکده آذر فرنبگ در قاریان در اکدا اردکان منتقل شد و نزدیک به 700 سال در آنجا روشن نگه داشته شد و سپس در سال 522 خورشیدی. 1174 از اکدا در اردکان بود و تقریباً 300 سال در اردکان یزد بود و در سال 852 خورشیدی (1474 میلادی) از اردکان به یزد منتقل شد و در سال 1318 خورشیدی (1940) بنای فعلی آتشکده یزد حفظ شد ساخته شد، آتش به این مکان منتقل شد.

بازدید از آتشکده آذر فرنباغ

آتشکده آذر فرنباغ یا آتشکده کاریان به ارتفاع تقریبی 20 متر در جاده کاریان، از حرم و روستای کاریان شهرستان لارستان واقع شده است. آتشکده آذر فرنبگ یکی از آتشکده های مهم زرتشتیان است که در روستای کاریان واقع شده است. اما برخی احتمال می دهند که این آتشکده ابتدا در نزدیکی دربگرد بوده و در اواخر دوره ساسانیان به کاریان ها منتقل شده است.

پلان اصلی آتشکده آذر فرنبغ ذوزنقه و مصالح به کار رفته در دیوار آن آجر و گل است. اضلاع جلویی آن حدود پنج متر عرض و هفت متر ارتفاع دارد و ضلع جلویی آن بر روی سکویی به ارتفاع حدود پنج متر از سطح زمین قرار دارد. بالای این سکو، سه متر بالاتر از دیوار، سوراخی مثلثی شکل وجود دارد و در کنار آتشکده آثار راهرو و اتاق فروریخته داخل آن نمایان است.

طبق روایات اسلامی، در شب میلاد پیامبر اسلام (ص) آتش سوزی معبد آذر فرنبه خاموش شد. خاموش شدن این آتشکده یکی از حوادث فوق العاده ای است که همزمان با میلاد، کودکی و یا قبل از بعثت پیامبر رخ می دهد.

گردشگرانی که خواهان دیدن آتشکده آذر فرنباغ هستند، در صورتی که از شیراز قصد سفر به این منطقه را دارند، می توانند با طی مسافت 337 کیلومتری (در بازه زمانی تقریباً چهار ساعته) به شهر لارستان بروند.

این آتشکده در 42 کیلومتری جنوب غربی بخش جویم این شهرستان (در نیمه راه بندر سیراف و دارابگرد) قرار دارد. اگر قصد اقامت در این شهر و بازدید از دیگر بناهای تاریخی این مکان را دارید، اقامتگاه های مناسبی مانند هتل و مسافرخانه در اختیار گردشگران قرار می گیرد.

• نام اثر: آتشکده آذرفرنباخ
• نام دیگر: معبد آتش کاریان
• نام محلی: قلعه تیشی
• مکان: روستای قاریان در استان فارس
• کاربر: آتشکده
• دوره خلق اثر: قبل از اسلام
• تاریخ ثبت ملی: ۱۳۷۹
• آدرس: استان فارس، شهرستان لارستان، روستای کاریان