چهارطاقی تیموری کجاست؟

تودی تریپ: استان خراسان شمالی مانند هر استان دیگری در کشورمان دارای جاذبه های تاریخی و فرهنگی فراوانی است که بازدید از آنها می تواند لذت سفر را دو چندان کند.

یکی از آثار تاریخی این استان آرامگاه چهارطاقی یا چهارطاقی تیموری است.

چهارضلعی تیموری که یکی از دیدنی های شیروان است، قدمت آن به دوره تیموریان می رسد و در روستایی نزدیک شیروان قرار دارد.

این بنا در تاریخ 28 اسفند 1380 با شماره ثبت 4808 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

آشنایی با چارتک های تیموری شیروان

میدان تیموری شیروان مربوط به دوران تیموریان است که یکی از سرداران «تیمور گرگانی» در آن آرمیده است.

بر روی قبر این سردار تاریخ 785 هجری قمری به عنوان سال وفات وی درج شده است، بنابراین دور از ذهن نیست که تاریخ ساخت بنا مربوط به همان زمان باشد.

برای دیدن بنای چهارطاقی یا آرامگاه تیموریان باید به روستای «زیارت» در شهرستان شیروان در خراسان شمالی بروید. با جستجوی امامزاده حمزه رضا می توانید این چهار گوش را در محوطه این امامزاده ببینید.

آنچه از بیرون ساختمان قابل مشاهده است نمای هشت ضلعی است.

کتیبه چهارتک اگرچه قدمت آن را به دوره تیموریان می رساند، اما هشت ضلعی بودن و وجود سرداب این شبهه را ایجاد می کند که این بنا مربوط به دوره ایلخانی است.

فرضیه دیگر منسوب بودن بقعه به «شیخ تیمور» است.

اما بسیاری از کارشناسان این نظر را رد کردند. زیرا طبق وقف نامه چهارتکی که در سال 1045 هجری قمری نوشته شده، وقف ملک «امیر محمد شیخ تیموری» نامیده شده است.

اما بر روی سنگ قبر میدان، کلماتی هرچند نادرست بر روی سنگ قبر وجود دارد و به دلیل فرسودگی تنها دو کلمه «عید خواجه» به چشم می خورد.

در کتب تاریخ این لقب با نام یکی از سرداران معروف امیر تیمور آمده است.

در هر طرف این هشت ضلعی ورودی مقبره قرار دارد.

قسمت فوقانی به شکل قوسی ساخته شده است و در زیر و بالای درها نورگیرهایی به پهنای درها تعبیه شده است. با طاق‌هایی که هر کدام با آجرکاری منحصربه‌فرد.

کل سازه از مصالحی مانند خشت و آجر ساخته شده است. البته ناگفته نماند که نمای داخلی ساختمان گچ بری شده است.

ناگفته نماند که آجرهای فیروزه ای رنگ در بالای دروازه ها دیده می شود. همچنین برای طراحی و ساخت گچ بری و کتیبه از نقوش اسلیمی استفاده شده است.

اولین مرمت بنا در سال 1356 خورشیدی انجام شد. پس از این مرمت، ظاهر اولیه بنا تا حدودی تغییر کرد.

بازسازی ها در سال های 2014 و 2015 ادامه یافت و با مقاوم سازی ساختمان از ریزش برخی از قسمت ها جلوگیری شد.

پس از تحقیقات باستان شناسی، ورودی بنا با طبقه زیرزمین و همچنین دیوار اطراف بنا کشف شد.

احتمالاً این دیوار محصور در دوره های بعدی برای جلوگیری از پیشروی گورها به سمت محل ساخته شده است.

سرانجام این بنا در سال 1380 به شماره 4808 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید.

امامزاده ای منسوب به «حمزه رضا» در ضلع جنوب غربی چهارتکی وجود دارد.

بقعه دارای گنبدی است که ارتفاع آن از بالای بنا ۲ و نیم متر و تا پایین گنبد بیش از ۴ متر است. فاصله بنای چهارطاقی تیموری یا بنای امامزاده حمزه رضا حدود 50 متر است.

موقعیت میدان تیموری

بسیاری بر این عقیده اند که این مقبره متعلق به امیر تیمور بوده و دلیل آن را داستانی می دانند که بر روی سنگ قبر نوشته شده است.

این تاریخ بیانگر سال 758 هجری یعنی دوره سلطنت تیمور است. بنای چهارطاقی دارای سنگ قبری سیاه و ساده است.

کتیبه روی سنگ قبر گم شده و به سختی می توان تنها نام عید خواجه را از آن خواند. با مراجعه به منابع تاریخی دوره تیموری مشخص می شود که عید خواجه نام یکی از بزرگان و سرداران دوره تیموری است.

مقبره چهارطاقی هشت ضلعی و از خشت و با چوب تقویت شده است.

نمای بیرونی بنا دارای طاق نماهایی است که با تیر عرضی پوشانده شده و در قسمت ساقه گنبد با آجرکاری مستقیم تزئین شده است.

درهای ورودی ساختمان بسیار بزرگ و هر کدام حدود دو متر ارتفاع دارند. برای زیر و بالای درها، نورپردازی در عرض درب ها نصب می شود.

بقعه همچنین دارای گنبدی است که ارتفاع آن از بالای بنا 2.5 متر و از پایین بنا تا پایین گنبد 4.28 متر است.

• نشانی: استان خراسان شمالی، بخش شیروان، بخش مرکزی، 6 کیلومتری شیروان، روستای زیارت

آرامگاه چهارتا که یکی از مکان های معروف شیروان است در ۶ کیلومتری شهر شیروان و ۳ کیلومتری جاده آسفالته قرار دارد. این بنا در قسمت شمالی بقعه امامزاده حمزه رضا (ع) قرار دارد.

برای رسیدن به میدان تیموری با ماشین شخصی باید از مرکز استان بجنورد به سمت شیروان حرکت کنید.

ابتدا به میدان امام رضا رسیده و از طریق بلوار رضوی به اتوبان بجنورد – شیروان بروید. پس از طی حدود 50 کیلومتر به خروجی روستای زیارت می رسید.