معماری مسجد جامع بروجرد چگونه است؟

تودی تریپ: بروجرد یکی از شهرهای جذاب استان لرستان است که به دلیل داشتن فرهنگ غنی و مردمی مهمان نواز به یکی از مقاصد گردشگری محبوب در بین مسافران داخلی و خارجی تبدیل شده است.

علاوه بر آثار باستانی، جاذبه های طبیعی و مناظر منحصر به فرد و کمیاب این استان، گزینه مناسبی برای سفر و بازدید در روزهای مختلف سال به ویژه در فصل بهار و روزهای پر طراوت و سرشار از شور و نشاط نوروزی است.

آشنایی با مسجد جامع بروجرد

یکی از آثار گرانبهای دوره اسلامی است که گنبد آن در قرن سوم هجری ساخته شده است. این بنای مذهبی و مذهبی از زمان ساخت همواره مورد استفاده بوده و در مقاطع مختلف علاوه بر تعمیرات، محوطه های وسیعی از جمله نمازخانه های فرعی و شمالی به آن اضافه شده است.

این اثر فرهنگی-تاریخی در منطقه دو دنگه (خیابان جعفری) شهرستان بروجرد قرار دارد و به شماره ۲۲۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

مسجد جامع بروجرد معروف به مسجد جمعه که در گویش بروجردی به آن «مسجد جامع» می گویند، یکی از مساجد تاریخی و یکی از بناهای معروف معماری شهر بروجرد است.

اعتقادات محلی خاصی در مورد مسجد وجود دارد.

مردم بر این باورند که امام حسن مجتبی (علیه السلام) به بروجرد سفر کرد و در مسجد جامع سخنرانی کرد. در این مورد هیچ سند و منبع مکتوبی وجود ندارد و این نظر تنها ریشه در شفاهی و باور عمومی دارد.

بنای اولیه مسجد جامع بروجرد به گفته باستان شناسان متعلق به قرن دوم تا سوم گاهشماری اسلامی است و از آتشکده ای فرسوده دوره ساسانی به مسجد تبدیل شده است.

پس از ورود اسلام به ایران و رسمی شدن آن، طبیعتاً بسیاری از اماکن مذهبی و آتشکده های زرتشتیان به مسجد تبدیل شدند که مسجد جامع بروذر یکی از آنها بود.

در سالهای 150 تا 226 هجری قمری و در زمان سلطنت ابودلف در غرب ایران، ساخت مسجد جامع بروجرد با حضور وزیر وی به نام حموله بن علی بروجردی در دستور کار قرار گرفت. قسمت شمالی مسجد کمی دیرتر و در قرن چهارم ساخته شده است. این مسجد به دلیل قدمت طولانی (دوازده قرن) آسیب های زیادی دیده و بارها مورد بازسازی قرار گرفته است.

محوطه سازی مسجد در قرن چهارم و پنجم هجری و الحاقات و تعمیرات آن بر اساس کتیبه های موجود در سال های 1022، 1069، 1092 و 1209 هجری قمری انجام شده است.

متن فرمان شاه عباس دوم صفوی در بالای سردر غربی است که تاریخ 1022 هجری قمری را نشان می دهد. همچنین بر منبر گنبد کتیبه ای وجود دارد که سال 1068 هجری قمری حکاکی شده است.

از دیگر آثار تاریخی موجود در این مسجد می توان به یکی از دروازه های مسجد در چهارراه شبستان غربی و گنبدی به تاریخ 1092 هجری قمری و دو تخته سنگ در کنار ایوان مسجد به تاریخ 1209 هجری قمری اشاره کرد.

ویژگی های معماری مسجد جامع بروجرد

مسجد جامع بروجرد یکی از شاهکارهای تاریخ معماری کشور و یکی از مجموعه‌های چهارطاقی ایران است.

این مسجد بزرگ دارای گنبدی است که در ضلع جنوبی آن قرار دارد و از بخش های قدیمی این بنا به شمار می رود. نکته جالب در مورد این بنای تاریخی این است که دارای معماری اسلامی و قدیمی است

در مسجد جامع بروجرد دو درب شرقی و غربی وجود دارد که به صحن اصلی مسجد باز می شود و در ضلع جنوبی صحن گنبد و ایوان اصلی مسجد قرار دارد که قدیمی ترین قسمت آن محسوب می شود. این مسجد و در ضلع شمالی مسجد با ارتفاع کمتری در سایر قسمت های مسجد نیز دیده می شود که در تابستان فضای خنکی را برای این منطقه فراهم می کند.

ایوان جنوبی دارای دو گلدسته است که بعدها به مجموعه اضافه شد. از دیگر آثار دیدنی مسجد جامع، منبر چوبی مسجد است که 9 پله دارد و اکنون در ایوان میانی مسجد قرار دارد.

مسجد جامع بروجرد به صورت ساختمانی پیچیده شامل مسجد، آب انبار، عمارت غریبخانه، میدان و سایر لوازم ساخته شده و امروزه اثری از آنها نیست. مسجد جامع دارای ویژگی های معماری اسلامی و معماری کهن ایران است.

مسجد جامع از نظر شکل، از نوع مسجد تک ایوانی است و دارای دو در ورودی در قسمت های شرقی و غربی است که به حیاط اصلی باز می شود.

این بنای تاریخی شامل صحن مرکزی، ایوان، فضای گنبدی و شبستان‌های اطراف آن و شبستان زمستانی است. بقعه ای نیز در ضلع شرقی مسجد قرار دارد.

بنابر شواهد موجود، صفویان، زندیه و قاجارها بازسازی‌های اساسی در مسجد انجام دادند و بخش‌هایی به آن افزودند.

بخش هایی از مسجد جامع بروجرد

• گنبد: گنبد در ضلع جنوبی مسجد قرار دارد و ارتفاع گنبد آن از سطح زمین به 20 متر می رسد. پایه دیوارهای گنبد از سنگ سیاه و ارشل با ملات آهک است. معماری این بخش شبیه چهار طاقی دوره ساسانی است.
• شبستان شمالی: این شبستان در ضلع شمالی مسجد با ارتفاع کمتری نسبت به سایر قسمت ها قرار دارد و در تابستان فضای خنکی دارد. این کشتی با ستون های فراوانش هر بیننده ای را به وجد خواهد آورد. جالب اینجاست که اگر دو نفر در دو ستون روبه‌روی هم بایستند و با هم صحبت کنند، صدای همدیگر را می‌شنوند.
• ایوان جنوبی: ایوان جنوبی دارای دو گلدسته است که بعدها به مسجد اضافه شده است.
• منبر چوبی: این منبر که 9 پله دارد در ایوان میانی مسجد خودنمایی می کند.
• توالت: وضوخانه در کنار مسجد قرار دارد و ورودی بزرگی به نام غریبخانه دارد.