پارک ملی ساریگل؛ زیستگاهی خاص در خراسان شمالی

تودی تریپ: پارک ملی ساریگل اسفرین در 25 کیلومتری جنوب شرقی شهر اسفرین قرار دارد. وسعت این پارک 7037 هکتار و دارای آب و هوای معتدل نیمه خشک است.

منطقه ساریگل در تاریخ 20 شهریور 1353 به طور رسمی تحت عنوان “منطقه حفاظت شده شاه جهان” تحت حفاظت سازمان حفاظت محیط زیست قرار گرفت.

پس از انقلاب منطقه حفاظت شده شاه جهان به منطقه حفاظت شده ساریگل تغییر نام داد و از آذرماه ۱۳۸۰ بخشی از منطقه حفاظت شده ساریگل از آن جدا و به پارک ملی تبدیل شد.

از گیاهان منطقه می توان به ارس، زرشک، زالزالک، کرکو، انجیر وحشی، گردو، باریه، درمنه، کلاه میرحسن، تفنگ، شیر سفالی، نارنجک وحشی، نعل نعل و کنگر اشاره کرد.

پارک ملی ساریگل افرین

ساریگل یکی از زیستگاه های اصلی قوچ و میش خوراکی است. سایر جانوران مانند پلنگ، بز، نگهبان، کفتار، گرگ، گربه پالاس، گربه وحشی، آهو، کبک، ساکت، هما، چکاوک، سوره، عقاب طلایی، بالابان، انواع سارگپه، افعی (افعی مار)، دهان مار ، پیکان مار آنها نیز در این منطقه زندگی می کنند.

امروزه این منطقه نه تنها در استان خراسان شمالی، بلکه در کشور یکی از مناطق پیشرو است. از شاخص ترین جاذبه های طبیعی این منطقه می توان به آبشار ایزی، رودخانه و دره اردغان، روستای سرچشمه و چشم انداز پشت سد اسفرین اشاره کرد.

در بیستم شهریور 1353 منطقه ساریگل طبق مصوبه شماره 47 مورخ 1352/09/20 تحت عنوان منطقه حفاظت شده شاه جهان رسماً تحت حفاظت سازمان حفاظت محیط زیست قرار گرفت.

پس از انقلاب از منطقه حفاظت شده شاه جهان به منطقه حفاظت شده ساریگل تغییر نام یافت و از آذرماه 1380 بر اساس اصلاحیه مصوبه شماره 99 مورخ 1390/06/21 شورای عالی حفاظت محیط زیست منطقه امن ساریگل به منطقه حفاظت شده ساریگل تبدیل شد. منطقه حفاظت شده در یک پارک ملی و ساریگل به دو منطقه پارک ملی ساریگل با وسعت 7037 هکتار و منطقه حفاظت شده ساریگل با وسعت 21309 هکتار تقسیم می شود.

تنها آبادی موجود در منطقه روستای گنجدان با جمعیتی حدود 30 خانوار است که در قسمت شمالی منطقه قرار دارد.

اقلیم

پارک ملی ساریگل و منطقه حفاظت شده منطقه شرق با زیستگاه های متنوع کوهستانی مرتفع و سرد، تپه ماهورهای معتدل و دشت های پست با آب و هوای نسبتا گرمتر نسبت به مناطق کوهستانی منطقه.

کوه های سرد کوه: این منطقه شامل کوه های البلاغ و ترکان از رویشگاه های اصلی گیاهان دارویی و صنعتی بریها، تالار چسمه پولاد، گنجدان، خوز امام وردی، کارا توکی، بیل باگلی، کالنگا و لوشی بینی است که در برخی مناطق پوشیده از جنگل های ارس و زرشک و بید وحشی پراکنده و همچنین زیستگاه های مهم قوچ و میش، بز و پلنگ است.

تپه‌های پست ماهور: این منطقه بزرگ‌ترین منطقه مرتع ساریگل را تشکیل می‌دهد و یکی از بهترین مناطق زیستگاه قوچ، میش و پلنگ اوریال است.

منطقه دشت: این منطقه شامل رشته‌های ایزی و ریشی است و مساحت کمی از منطقه (حدود 2000 هکتار) را در بر می‌گیرد و حدود 25 آهو را در خود جای داده است.

اختلاف ارتفاع باعث ایجاد اکوسیستم های مختلفی در این منطقه شده است که تنوع زیستی منطقه را افزایش داده است به طوری که گونه های گیاهی زیادی از مناطق گرم و سرد در ساریگل دیده می شود.

کوه کالنگا

گونه های درختی و درختچه ای زرشک، بید، انجیر و گردو در کف دره و گونه های ارس در قسمت های بالاتر پراکنده و فراوان است.

بلندترین قله ساریگل کالنگا با ارتفاع 2797 متر از سطح دریا است. ارتفاعات کلنگاه، قزل قلعه و دره گاویان تنها زیستگاه بز و بز در منطقه حفاظت شده ساریگل است و سایر نقاط این منطقه به ویژه ارتفاعات صیاد، کلوخی و زول از زیستگاه های مهم قوچ اوریال هستند.

مهم ترین قله های پارک ملی ساریگل: کوه بیل باگلی: ۲۹۱۶ متر از سطح دریا، کوه صیاد: ۲۴۱۹ متر از سطح دریا، کوه کرکزو: شرقی ترین و مرتفع ترین قله ساریگل است و ارتفاع آن از سطح دریا ۲۸۹۳ متر است. سطح دریا قله گوچ قلاغی: 2441 متر از سطح دریا، قله قره داش: 1775 متر از سطح دریا.

منبع: سیری در ایران