تودی تریپ: بسیاری زنجان را مقصد مناسبی برای سفر نمی دانند. بدون اینکه بدانید این شهر مملو از جاذبه های گردشگری متنوع است و سفر به آن می توانید تجربه ای متفاوت و خاطره انگیز را برای خود رقم بزنید. تا اینجا در چند مطلب دیگر در مورد دیدنی های این شهر صحبت کرده ایم. این بار یکی دیگر از جاذبه های معروف به موزه خشکشویی زنجان را معرفی می کنیم. بنابراین اگر قصد سفر به زنجان را دارید و عاشق بازدید از این موزه هستید، در این مقاله با ما همراه باشید تا با این موزه آشنا شوید و تمام اطلاعات لازم برای بازدید از آن را به دست آورید.
معرفی موزه خشکشویی
موزه ماشین لباسشویی را می توان به عنوان یکی از با ارزش ترین و دیدنی ترین موزه های زنجان معرفی کرد. این موزه در گذشته محلی بود که زنان شهر لباس های خود و خانواده هایشان را می شستند. در آن زمان این بنای تاریخی برای ایجاد فضایی امن و راحت برای شستشوی لباس ها ساخته شد، به همین دلیل در داخل ساختمان ساخته شد. جالب است بدانید که این اثر از نظر کاربری در ایران و حتی جهان کم نظیر و یا حداقل کم نظیر است و به همین دلیل ارزش فرهنگی بالایی دارد.
امروزه ساختمان رختشویخانه زنجان بازسازی و مرمت شده و اکنون به موزه مردم شناسی تبدیل شده است. در این موزه می توانید از موجودات زنده مردم این دوره، لباس ها، زیور آلات، مجسمه زنان در حال رختشویی به همراه وسایل شستشو مانند تابه، کوزه، پارچ، سبد، چوب، بند رخت و … دیدن کنید.
در سال 1307 شخصی به نام علی اکبر خان توفیقی اولین شهردار زنجان در آن زمان زمینی را به قیمت 185 تومان از شخصی به نام بکرخان امجد نظام خرید. پس از آن دو برادر به نام های مشهدی اکبر معمار و مشهدی اسماعیل به دستور علی اکبر خان توفیقی رختشویخانه ای در این زمین ساختند. ساخت این مجموعه حدود 15 ماه طول کشید تا این دو برادر. سنگ های مورد استفاده در شستشو از معدن سنگ روستای اغدهتو استخراج شده و این سنگ ها پس از کنده کاری به محل ساخت و ساز منتقل می شوند. جالب است بدانید که قبل از ساخت ماشین لباسشویی، این مکان مملو از فاضلاب های سطحی بوده و به بابا جمال چوکوری (گودال بابا جمال) معروف بوده است. در پایان لازم به ذکر است که مجموعه تاریخی رختشویخانه در سال 1319 در اداره اندیکاتور اداره ثبت اسناد و املاک زنجان به ثبت رسیده است.
معماری موزه ماشین لباسشویی
از آنجایی که رختشویخانه زنجان در اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی ساخته شد، معماری آن تلفیقی از سبک های معماری دوره قاجار و پهلوی است. سبک معماری این اثر شباهت زیادی به سبک معماری مسجد عباسقلی خان و دروازه ارگ دارد. ساختمان موزه رختشویخانه زنجان از نظر کاربری در ایران بی نظیر است. زیرا از نظر چنین کاربری در هیچ کجای ایران چنین ساختمانی وجود ندارد.
در ساخت این اثر از مصالحی مانند سنگ، چوب و آجر استفاده شده است. در آن زمان آب مورد نیاز رختشویخانه از قنات حاجی میر بهاءالدینی تامین می شد. معماران این اثر نیز مخزن شستشو را به روش گورگی ساخته و کف و دیوارهای آن را با ملات ساروج تا ارتفاع 2 متر آب بندی کرده اند. لازم به ذکر است که این تانک از کار افتاده و نمایشگاهی در آنجا برپا کرده اند. در انتهای طاق ها و دیوار ضلع جنوبی بنا، پنجره ای برای تهویه هوا تعبیه شده است.
قسمت های مختلف موزه رختشویی
ماشین لباسشویی زنجان به دو قسمت اصلی کنترل ماشین لباسشویی و فضای اصلی شستشو تقسیم می شود. در زیر در مورد هر یک از این بخش ها به طور جداگانه توضیح داده ایم:
بخش مدیریت لباسشویی
مدیریت خود خشکشویی زنجان به چند بخش دیگر از جمله حیاط، مسکن و خزانه تقسیم می شود. حیاط این مجموعه مستطیل شکل به طول 32 متر و عرض 12 متر و مساحت کل آن 400 متر مربع است. این حیاط بزرگ شامل فضایی تمیز و سرسبز با درختان سالم و قسمتی اصیل است. قسمت اعیانی در قسمت شمالی حیاط واقع شده و به مساحت 60 متر مربع مشتمل بر 2 اتاق و یک راهرو ورودی است. این ورودی در واقع قسمت باربری و قسمت شستشوی رختشویخانه را به هم متصل می کند. لازم به ذکر است که این قسمت از سبک بر اساس معماری سنتی شناخته شده زنجان ساخته شده است و به همین دلیل از نظر فرهنگی و معماری ارزش زیادی دارد. اتاق رختشویی حدود 17 متر طول، 11 متر عرض و 8 متر ارتفاع دارد.
قسمت دیگری که می خواهیم در مورد آن صحبت کنیم فضای تراس مانندی است که در قسمت مدیریت قرار دارد و به فضای لباسشویی اصلی آقازاده ها متصل است. این فضا را می توان شاه نشین یا محل اصلی رهبری نامید. معماری جذاب این فضا این باور را ایجاد می کند که معمار با روش سنتی آشنایی کامل دارد و با دانش و تجربه خود توانسته فضایی دلنشین را در قسمت بالای انبار، سالن اصلی رختشویخانه و حرکت مردم با کمک طاق و نورگیر.
رختشویی اصلی
قسمت دیگری که می خواهیم معرفی کنیم، فضای خشکشویی اصلی در موزه رختشویخانه زنجان است. این فضا طراحی جذاب و چشمگیری دارد و سالن آن توسط 11 ستون به دو قسمت تقسیم شده است. این تالار حدود 13 متر عرض و 62 متر طول دارد و زیربنای آن به 850 متر مربع می رسد. در این سالن 4 حوض آب وجود دارد که بین آنها کانال های آب تعبیه شده است. آب مورد نیاز برای پر کردن حوض ها و سرازیر شدن به کانال ها برای شستن لباس ها، با عبور از کانالی به طول یک متر، ابتدا وارد حوض اول می شد و مازاد آن در حوض دوم ریخته می شد.
در ضلع شرقی و غربی این دریاچه دو دریاچه دیگر در امتداد کانال آب قرار دارد که آب آنها از سرریز دریاچه دوم تغذیه می شود. حوض اول محل شستن لباس های بسیار کثیف و لباس های افراد مبتلا به بیماری های واگیردار، حوض دوم محل شستشوی لباس های نسبتاً تمیز و حوض سوم محل تخلیه آن ها بود. حوض چهارم نیز محلی برای شستن ظروف و ظروف آشپزخانه بود. سرانجام آخرین حوض (اولین حوض نهضت آب) نیز آب سالم و آب آشامیدنی مردم شهر را تامین می کرد.
منبع: ره بال آسمان
