ایران گردی
مسجد ملک زوزن؛ نگینی فیروزه‌ای در دل کویر
به گزارش تودی تریپ، آنطور که الی گشت می نویسد، این مسجد دومین مسجد تاریخی خوارزمشاه و تنها آجری باقی مانده از شهر تاریخی زوزن است.
در این مقاله به رازهای نهفته در دل این بنای باشکوه می پردازیم:
• موقعیت و تاریخچه:
- مسجد ملک زوزن در 65 کیلومتری جنوب غربی هو و 168 کیلومتری جنوب تربت حیدریه قرار دارد.
- این مسجد یادگاری از قرن هفتم هجری و عصر خوارزمشاهیان است.
- شواهد نشان می دهد که این بنا بر روی بقایای مسجدی از اوایل دوره اسلامی (احتمالاً سلجوقی) ساخته شده است.
- عظمت و شکوه این مسجد در کتب تاریخی مانند «نزهة القلوب» حمدالله مستوفی ثبت شده است.
• نامگذاری:
- نام مسجد ملک زوزن به احتمال زیاد به دلیل دستور ساخت آن توسط ملک قوام الدین زوزن از امرای خوارزمشاه است.
- برخی معتقدند این مسجد بخشی از کاخ ملک زوزن بوده که امروزه اثری از آن باقی نمانده است.
• معماری:
- بقایای مسجد ملک زوزن شامل دو ایوان کوچک و بزرگ روبروی هم در ضلع شرقی و غربی است.
- مساحت این بنای تاریخی حدود 1000 متر مربع برآورد شده است.
- مصالح اصلی مسجد آجر و ساروج و پلان آن مستطیل شکل است.
- پلکان آجری پیچ در پیچ و محراب نفیس مسجد از عناصر قابل توجه معماری آن است.
- ایوان های مسجد هر چند ساده هستند، تزئینات مختلفی دارند.
• اسرار:
- نام زوزن ریشه در داستان های متنوعی مانند معبد آتش زرتشتیان، خدای طوفان و فرمانروای زن دارد.
- مسجد ملک زوزن به دلیل حمله مغول در سال 617 هجری قمری متروک شد.
- محراب مسجد در دیوار پنهان شده بود تا از آسیب در امان بماند.
- آندره گدار محقق فرانسوی معتقد است که مسجد ملک زوزن به سبک خراسانی و شبیه مسجد فرومد و مسجد تاریخی دامغان است.
- شیلا بلر محقق آمریکایی این مسجد را مسجد-مدرسه می داند.
مسجد ملک زوزن با معماری باشکوه و تاریخ پرفراز و نشیب، گنجینه ای گرانبها برای ایران و جهان است.
حفظ و نگهداری این بنای تاریخی وظیفه همگان است تا این گوهر فیروزه برای همیشه در دل کویر بدرخشد.
نکاتی که باید به خاطر بسپارید:
- مسجد ملک زوزن تنها بنای آجری باقی مانده از شهر تاریخی زوزن است.
- این مسجد دومین مسجد تاریخی سلسله خوارزمشاه است.
- مسجد ملک زوزن در اثر حمله مغول متروکه شد.
- این مسجد دارای معماری باشکوه و تزئینات منحصر به فردی است.
- حفظ و نگهداری مسجد ملک زوزن وظیفه همگان است.
