قدمت قلعه اسرارآمیز سب چقدر است؟

سلام جدید – خدمات توریستی: روستای سب که نام قلعه از آن گرفته شده است در 10 کیلومتری جنوب شرقی سوران و 45 کیلومتری جنوب غربی شهرستان سراوان قرار دارد.

قلعه ساب زیباترین و مستحکم ترین قلعه به جا مانده از دوران اسلامی سیستان و بلوچستان است. آینه تمام نمای این قلعه که حاکمان صفوی و پس از آنان بوده اند، یکی از 27 اثر تاریخی استان است که هنوز پابرجاست. قلعه سب مرکز اداره حاکم محلی در آغاز قرن دوازدهم بود.

نام قلعه «سب» از نام آبادی «سیب» (به معنای محل جاری شدن آب) گرفته شده است. این واژه به طوایف قدیمی سراوان نیز اطلاق می شود. سب در لغت نامه دهخدا محل چشمه ساران ذکر شده است.

تاریخچه قلعه ساب

شاید با شنیدن نام قلعه، قلعه های مرموز و ترسناکی را که در فیلم ها دیده اید و در داستان ها شنیده اید، به یاد بیاورید یا به یاد حاکمان و حاکمان ثروتمندی بیفتید که در قلعه های باشکوه زندگی می کردند.

در هر صورت این بناها می توانند اتفاقاتی را که در زمان گذشته و شاهد آن بوده اند بیان کنند.

قلعه سب نیز یکی از آن قلعه های تاریخی است که از قرن ها پیش وجود داشته و در ساخت آن از مصالح محلی مانند خشت و گل استفاده شده است. همچنین یکی از بی نظیرترین قلعه های دوران اسلامی به شمار می رود.

قلعه ساب یکی از بناهای مربوط به دوران اسلامی است که قدمت آن به دوران صفویه می رسد و یکی از مستحکم ترین و زیباترین قلعه های دوران اسلامی در استان سیستان و بلوچستان به شمار می رود.

این قلعه تاریخی محل سکونت حاکمانی در دوره های مختلف بوده که بر مناطقی چون کنت، هیدوه، سوران، زابلی، پسکوف، گشت حکومت می کردند. در قرن دوازدهم هجری قمری مردی به نام مالک دینار و فرزندانش (حکام محلی) بر منطقه سیب و سوران حکومت می کردند. غلام رسول خان نیز از دیگر فرمانروایان قلعه سب بود.

در زمان محمدشاه یکی از حاکمان محلی قلعه که ریشه اش به شاه نعمت الله ولی (عارف و صوفی قرن هشتم میلادی) می رسد، قسمت هایی از قلعه آسیب دیده است. در این مدت جنگ شد، قلعه به مدت 9 شبانه روز اشغال شد و قسمت هایی از حصار و ارگ قلعه ویران شد. اما در زمان سید غلام رسول مرمت شد.

این قلعه در دوره های مختلف بر روی سنگ طبیعی با مصالح خشت و گل ساخته شده است.

طایفه های بارکزی و میرمرادزهی تا سال 1344 در این قلعه زندگی می کردند و پس از آن متروکه شد. قلعه سب در دو طبقه ساخته شده و دیوار آن بیش از 30 متر ارتفاع و حدود 7 متر عرض دارد. قلعه سب بر روی یک سنگ طبیعی کم ارتفاع یا تخته سنگ با خشت خام و مواد گل ساخته شده است.

ویژگی های جالب قلعه سب

قلعه سیب سراوان در دو طبقه و با خشت ساخته شده است. ارتفاع دیوار بیرونی آن بیش از 30 متر و عرض آن 7 متر است. شاه نشین این بنا نیز مانند سایر قلعه ها در بالاترین قسمت قلعه قرار دارد که 14 برج در حصار داخلی و 4 برج در داخل ارگ ساخته شده است. تمام این قسمت ها در اثر جنگ ها ویران شد.

محوطه قلعه سیب سراوان سه متر ارتفاع و 48 متر مربع در 74 متر مربع مستطیل شکل است. برای ورود به قلعه پلکانی در قسمت جنوب شرقی آن ساخته شده که تنها راه ورود به قلعه است.

از پیشرفت های تکنولوژی و امکاناتی که در این بنا وجود دارد، درز انبساط در ساختمان اصلی قلعه، ارسال آب از چاه به طبقه بالا و دسترسی به آب از چاه در طبقه فوقانی، وجود از لوله های سفالی و لوله هایی برای هدایت آب و فاضلاب قلعه.

مصالح متداول بنا مانند خشت، کاهگل، چوب خرما به همراه درهای منبت کاری ظریف است.

قلعه سیب یا قلعه سیب مانند سایر بناها و قلعه های قدیمی بر روی ارتفاع ساخته شده است. کل قلعه بر روی یک صخره طبیعی کم ارتفاع ساخته شده است که با خشت گلی تقویت شده است. ساخت قلعه از قرن دوازدهم هجری تا اواخر قرن سیزدهم ادامه داشت.

برای رسیدن به قلعه سیب باید به روستای «سیب» در جنوب غربی سراوان در 25 کیلومتری شهر بروید. ارتفاع کل حصار و بنای قلعه با احتساب حصار که بلندترین قسمت آن 30 متر است، حدود 23 متر است.

پلان مجموعه قلعه سیب سراوان به ابعاد 36 متر در 25 متر مستطیل شکل است که می توان آن را در داخل یک حجم هرمی شکل تصور کرد. یعنی هر چه از کنار حصار به سمت فاضلاب های قلعه حرکت می کنید، ارتفاع بنا افزایش می یابد و البته از مساحت آن کاسته می شود. در نتیجه از بیرون شبیه یک مستابه است.

این روش ساخت و ساز یکی از بهترین راه ها برای استحکام بیشتر ساختمان است. به این ترتیب نیروهای فشاری توسط دیوارهای ضخیم و بلند خنثی شده و با کاهش مساحت ساختمان مشکل ارتفاع ساختمان برطرف می شود.