تودی تریپ: قلعه فورگ در روستایی به همین نام و در 11 کیلومتری اسدیه مرکز شهرستان مدهیم قرار دارد. این قلعه یکی از قلعه‌های باقی‌مانده از دوره افشاریه است که تا دوره قاجار نیز مورد استفاده قرار می‌گرفت و همین مسئله اهمیت آن را دو چندان می‌کند. این قلعه به عنوان یکی از قلعه های نظامی- حکومتی شناخته می شود و در آن زمان حاکم وقت به همراه خانواده خود در این قلعه زندگی و حکومت می کرده است. البته قدمت استقرار این قلعه بیشتر از آن چیزی است که در شواهد تاریخی ذکر شده است و سفال هایی در این محوطه یافت شده که مربوط به دوره سلجوقی و تیموری است.
تاریخچه قلعه
این قلعه به دستور نادرشاه افشار توسط میرزا بکا خان حاکم وقت منطقه در سال ۱۱۲۵ هجری قمری بنا شد، اما ساخت آن توسط پسرش میرزا رفیع خان به پایان رسید. قلعه مذکور در زمان قاجار و پس از آن بر اثر شورش حاکم وقت ویران شد.
بر اساس کتیبه ای که بر سطح سروجی یکی از آب انبارهای آن حک شده، آمده است: قباله ابوسعید جز یکی سال 1217. لازم به ذکر است که این قلعه زمانی در دست اسماعیلیان بوده و پس از قلعه الموت یکی از قلعه های مهم آنان به شمار می رفته است.
در سفرنامه های نوشته شده در قرون اخیر به روستای فورگ اشاراتی شده است که از جمله آنها می توان به دکتر فوربس در سال 1814، ونچ فریر، هانیک وبلو در سال 1312 هجری قمری و نویسنده کتاب عین الوکائی اشاره کرد. در این سفرنامه ها توضیحاتی از قلعه مذکور نیز به چشم می خورد.
کنل مک گرگور در سفرنامه خود از دکتر فوربس چنین نوشته است: «فورگ بر بالای تپه ای به ارتفاع 2000 تا 2500 فوت ساخته شده است که ممکن است توسط آتش توپخانه از ارتفاعات شمال و غرب تهدید شود. در جنوب آن و در دو طرف دیگر قلعه کوهی قرار دارد که از قله آن تا دیوارهای قلعه 1200 گز فاصله دارد.
در سال 1312 هجری شمسی مؤلف کتاب عین الوقائی از منطقه میانی و قلعه فورگ بازدید کرد و آن را چنین توصیف کرد: قلعه فورگ بر کوهی قرار دارد که دیوار و برج آن از آجرهای پخته ساخته شده و دارای دو است. شیر حاجی دور آن با دو بارو که قطر هر کدام پنج ذراع است.
معماری قلعه
قلعه فورگ در ضلع شمالی روستا و همراه شدن با آن به همراه بافت تاریخی روستا، مجموعه ای همگن و جالب را بدون تغییرات عمده در بافت سنتی روستا ایجاد کرده است. این قلعه که در بالاترین نقطه روستا قرار دارد، مشرف به تمام روستای فورگ و اطراف آن مانند راه های ارتباطی و مزارع روستا می باشد.
با توجه به قرار گرفتن قلعه در زمین های ناهموار و با پستی و بلندی های زیاد، طراح قلعه به جای استفاده از نقشه از پیش تعیین شده و تغییر ساختار کوه، نقشه قلعه را با توجه به وضعیت طبیعی موجود ترسیم کرده است که به همین دلیل نقشه قلعه را ترسیم کرده است. پلان نظم خاصی که معمولاً در قلعه‌های بیابانی دیده می‌شود را از دست داده است.
مساحت قلعه حدود 9200 متر مربع است و از شرق به غرب امتداد دارد. ورودی اصلی قلعه در دیوار شرقی آن قرار دارد که پست ترین نقطه قلعه محسوب می شود. به طور کلی در معماری قلعه سه بخش اصلی وجود دارد که شامل موارد زیر است:
بخش اول
در قسمت شرقی راهروی ورودی قلعه، برج های دیده بانی، مخزن و فضاهای دیگر را می توان دید که به دلیل میزان بالای تخریب نمی توان مشخص کرد که برای چه چیزی در نظر گرفته شده اند. وجود بقایای معماری و آوارهای فروریخته دیوار نشان از تراکم بالای واحدهای معماری در این بخش دارد.
قسمت دوم
قسمت دوم در مرکز قلعه قرار دارد و در ارتفاعی بالاتر از قسمت اول قرار دارد. با توجه به وجود حصار و برج بین این قسمت و قسمت اول، این احتمال وجود دارد که بتوان این قسمت را با حصاری از قسمت اول جدا کرد تا دیوار دفاعی قسمت اصلی قلعه، قدیمی باشد. دژ.
در این بخش، فروریختن واحدهای معماری و تخریب گسترده آنها باعث شد که نتوان به طور دقیق در مورد کاربری آنها صحبت کرد. در قسمت متصل به دیوار شمالی قلعه، آثار بیشتری از بقایای معماری به صورت اتاق های متصل به هم دیده می شود.
در گوشه شمال شرقی این قسمت برجی وجود دارد که بیشتر از خشت ساخته شده و از نظر تزئینات جالب توجه است. این برج در بین اهالی روستا به برج کبوتر معروف است.
بخش سوم
قسمت سوم قلعه که مهمترین قسمت آن است در قسمت غربی و در بالاترین ارتفاع قرار دارد. این قسمت با دو برج و حصاری محکم و طویل از قسمت دوم جدا می شود و وجود برج ها و حصارها اهمیت فراوان این قسمت را نشان می دهد. حالت طبیعی این قسمت، یعنی. قرار گرفتن در بالاترین قسمت اهمیت فراوان آن را نشان می دهد. این قسمت که انبار قدیمی قلعه است نسبت به دو قسمت قبلی دارای فضاهای دست نخورده تری است.
وجود فضاهایی مانند دهلیز، راهروهای ارتباطی، اصطبل، اغذیه فروشی، برج های نگهبانی، تونل های زیرزمینی و فضاهایی با کاربری های دیگر از مهم ترین ویژگی های این بخش است. این بخش در دو طبقه ساخته شده است که طبقه آخر آن جز چند قسمت از آن تخریب شده است.
از فضاهای جالب این بخش می توان به تونلی اشاره کرد که خارج از قلعه بوده و برای جمع آوری آب در نظر گرفته شده است که برخی از آن کنده شده، در برخی قسمت ها دیوارها و سقف آن سنگی است، قسمت هایی از صخره ها کنده کاری شده است.
در فواصل مختلف سوراخ هایی در سقف باز می شود تا نور کافی برای دید داخل تونل فراهم شود و از طرفی برای تامین تهویه داخل تونل، این سوراخ ها به صورت دایره هایی به قطر 40 تا 50 می باشند.
منبع: Mr. بلیط
