عمارت ربع رشیدی کجاست؟

تودی تریپ: این بنای بزرگ پس از ورود مغولان به ایران و در دوره اسلامی ساخته شد و به همین دلیل سبک ساخت آن به سبک معماری آذری است. معماری آذری همانطور که از نامش پیداست در منطقه آذربایجان رواج داشت و در زمان سلطنت ایلخانی (بین سالهای 654 تا 736) پدیدار شد.

اگر بخواهیم ریشه های اصلی سبک آذری را بررسی کنیم، باید بگوییم که اولین ریشه محله رشیدی تبریز، معماری ساسانی است که قبل از اسلام در ایران رواج داشته است. معماری ساسانی به تدریج پیشرفت کرد و سبک رازی را که معماری اصلی دوره سلجوقی بود به وجود آورد.

پس از حمله مغول به ایران، سبک معماری مغول با سبک معماری رازی آمیخته شد و نوع معماری پیشرفته تری را ایجاد کرد که به سبک آذری معروف شد. خاستگاه این سبک به مراغه معروف است. پس از مراغه، سبک آذری به تبریز رسوخ کرد و سپس در سراسر ایران گسترش یافت.

سیر تاریخی املاک رباع رشیدی

در زمان حکومت مغول در ایران، سه سال پس از روی کار آمدن غازان خان، در سال 694 قمری (674 خورشیدی)، وزیر اعظم دربار خواجه صدرالدین زنجانی به دستور غازان خان و خواجه رشیدال دین فضل الله حمدانی که قبل از حمله مغول در قلعه های اسماعیلیان زندگی می کرد، می کرد به نخست وزیری غازان خان رسید که عنایات زیادی به غرب ایران و منطقه آذربایجان آورد، بنای ربع رشیدی از آثار اوست.

رشیدالدین فضل الله وزیر بن عمادالدوله ابی الخیر بن موفق الدوله علی همدانی در سال ۶۴۸ (۶۲۹ میلادی) در همدان و در خانواده ای پزشک یهودی در همدان به دنیا آمد. پدربزرگش «مفق الدوله علی» از آتارهای یهودی بود و به اتفاق خواجه نصیرالدین طوسی در قلعه الموت مهمان اجباری اسماعیلیان بود و پس از حمله هلاکو در آنجا به خدمت آنان پرداخت. رشیدالدین در سال 718 هجری قمری به دلیل اختلافات سیاسی کشته شد و پس از او رباع رشیدی برکنار و ویران شد.

بنای ربع رشیدی از نظر معماری مانند شهر کوچکی بود که دارای مدرسه، مسجد، کتابخانه، مهمانسرا، حمام، یتیم خانه، بیمارستان و… بود. خواجه رشیدالدین املاک بسیاری را در ایران، افغانستان، گرجستان و غیره اهدا کرد. به رباع رشیدی برای تامین هزینه هایش.

ساختمان رباع رشیدی از ابتدا به عنوان دانشگاه توسط خواجه رشیدالدین فضل الله همدانی (وزیر غازان خان ایلخانی) ساخته شد. بنابراین طبیعی است که از اهمیت علمی و فرهنگی خاصی برخوردار باشد. همانطور که قبلا ذکر شد، این بنا در واقع یک شهرک بوده است. اما نه یک شهر معمولی، بلکه یک شهر دانشگاهی که مانند دانشگاه های امروزی دارای کتابخانه های بزرگ با هزاران کتاب، آزمایشگاه های کشاورزی مجهز، کارگاه های صنعتی، بیمارستان ها و مدارس عادی و عالی است.

یکی از ویژگی های بارز و مهم دانشگاه رباع رشیدی تبریز، چند زبانه بودن و بین المللی بودن آن است. در آن زمان در تمام دنیا چنین دانشگاهی وجود نداشت و در واقع ربع رشیدی اولین دانشگاه بین المللی جهان بود که در قرون وسطی در ایران ساخته شد و نشان می دهد که ایرانیان باستان از چه جایگاه اصیل و وارسته ای در جهان برخوردار بوده اند.

دانشگاه رباع رشیدی دارای سه بخش اصلی به شرح زیر است:

• ربا رشیدی (قسمت اصلی)
• شهر رشیدی (مجتمع مسکونی و تاسیسات جنبی)
• رباد رشیدی (منطقه مسکونی اصیل)

موقعیت ملک رباع رشیدی

ربع رشیدی یکی از آثار تاریخی 700 ساله شهر تبریز (مرتبط با قرن سیزدهم) است که در دامنه سرسبز کوه بیلان ساخته شده است. در واقع این مکان آب و هوای کوهستانی دارد. اما اهمیت این بنا بسیار بیشتر از معماری زیبا و قرار گرفتن در منطقه ای با آب و هوای خوب است.

در آن زمان ربع رشیدی تبریز را شهری با تمام امکانات رفاهی از قبیل مدرسه، مساجد، بیمارستان، کتابخانه، حمام، مهمانسرا، یتیم خانه و… ساخت. همانطور که می دانید ربا از کلمه عربی “عرب” به معنای چهار گرفته شده است.

در واقع چهار دانشکده در چهار گوشه این شهر ساخته شد. اکنون ریشه قسمت اول نام ربا رشیدی (یعنی ریشه کلمه ربا) برای شما روشن شد.

ربع رشیدی تقریباً یک بنای باستانی ویرانه محسوب می شود که نیازی به بلیط ورودی ندارد و در هر ساعت از شبانه روز می توانید از آن دیدن کنید. برای رفتن به بنای زیبا و تاریخی ربع رشیدی باید به خیابان اصلی منطقه باغمیشه تبریز یعنی خیابان عباسی رفته و سپس در چهارراه عباسی به سمت تپه های کوه بیلان جهت شمال شرقی را در پیش بگیرید. اما چگونه به آنجا برسیم؟

مترو: اگر دسترسی آسان تری به مترو دارید، به ایستگاه متروی دانشگاه بروید. اگرچه این ایستگاه از منطقه رشیدی دور است، اما از آنجا دسترسی خوبی به ترمینال اتوبوس خواهید داشت و می توانید بقیه مسیر را با اتوبوس طی کنید.

اتوبوس: اگر قصد دارید از اتوبوس برای رفتن به این مجموعه تاریخی استفاده کنید، باید از اتوبوس های خیابان عباسی استفاده کنید. ربع رشیدی بین ایستگاه راه آهن علی آباد و سه راهی عباسی قرار دارد.

ماشین: برای رفتن به شهر کوچک ربع رشیدی باید از تبریز رانندگی کنید و از بلوار هفتیر وارد خیابان عباسی شوید. این خیابان T شکل است. ادامه دهید تا به بالای T برسید. سپس به راست بپیچید. اولین تقاطع تقاطع خیابان عباسی و حبازی است. مجموعه رباع رشیدی در قسمت شمال شرقی این تقاطع قرار دارد.