تودی تریپ: شوش یا شهر باستانی شوش یکی از قدیمی ترین سکونتگاه های بشری در جهان است. این شهر بیش از 6000 سال قدمت دارد و در فهرست آثار ایران یونسکو به ثبت رسیده است. شوش بر اساس اسناد باستانی یکی از شهرهای اصلی ایرانیان بوده که شهرت آن به دلیل شکوه و عظمت آن بوده است. در مجاورت این آبادی، بقایای روستایی با قدمت 7000 سال کشف شد.
اولین سکونت‌گاه‌های انسانی در محدوده شهر باستانی شوش
در اواسط هزاره پنجم پیش از میلاد بیش از 100 روستا در دشت خوزستان (جنوب غربی ایران کنونی) وجود داشت. یکی از نمونه های بارز این روستاها چگامیش در میان این دشت است. ابتدا این روستاها با اسکان عشایر و آغاز کشاورزی و سفالگری شکل گرفت. این شهر با وجود اینکه در حاشیه دشت قرار داشت، به زودی مرکز مذهبی منطقه شد.
شکل گیری شهر باستانی شوش از روستایی در مساحتی به وسعت تقریبی ده هکتار در نزدیکی شاوور آغاز شد. جمعیت آن در ابتدا بیش از 2000 نفر بود. معماری به کار رفته در این منطقه با معماری سومری متفاوت است. در واقع ویژگی های معماری عیلامی را داشت.
اولین ساکنان سکوی بزرگی را مرکز روستا می دانستند. نزدیک این سکو گورستانی با نزدیک به 2000 قبر قرار دارد. در هر یک از تابوت های این گورستان ظروفی از گل یا قیر طبیعی، چندین تبر و یک آینه مسی نقش بسته است.
شوش شهری ایلامی
شهر باستانی شوش را بیش از هر دوره دیگری به دوره عیلامی نسبت می دهند. کلمه ایلام در زبان مردم بین النهرین به معنای مردم کوهستان است. اعتقاد بر این است که دلیل این نام این است که ساکنان آن قبل از نقل مکان به این منطقه در کوهستان زندگی می کردند. آنها تقریباً 2000 سال از این شهر به عنوان پایتخت خود استفاده کردند.
از 3500 تا 2500 سال قبل از میلاد، تأثیر فرهنگ سومری بر شهر باستانی شوش را می‌توان از طریق چرخ‌سازی سفال‌ها و تغییرات معماری در این منطقه مشاهده کرد. در این دوره، جمعیت افزایش یافت و مبادلات تجاری رونق گرفت. این شروع حسابداری و نوشتن است. از دیگر ویژگی های این دوره استفاده از مهرهای مسطح و استوانه ای برای شناسایی صاحبان آنهاست.
در اواسط هزاره سوم پیش از میلاد، فرهنگ بین النهرین بر عیلامی چیره شد و شوش به شهری سومری تبدیل شد. در نتیجه شاهزادگان انشان و دیگر بزرگان متحد شدند و سلسله جدیدی ایجاد کردند.
هنر و معماری در نیمه دوم هزاره دوم
در این دوره هنرها شکوفا شد. مهارت آهنگران منجر به خلق مجسمه های باورنکردنی از طلا و نقره شد. تزیینات آجرهای این دوره جنبه هایی از هنر عیلام میانه را نشان می دهد که از هنر بابل الهام گرفته شده است. مقبره های این دوره با سقف های طاقدار ساخته می شد.
معبد زیگورات چاگازنیبال نمونه برجسته ای از اوج هنر و معماری ایلامی در این دوره است. اونتاش ناپیریشا، پادشاه ایلامی، این معبد را در قرن سیزدهم قبل از میلاد برای پرستش خدایان ساخت. معبد پنج طبقه زیگورات در اصل متعلق به این دو خدای ایلامی بود: «ناپیریشا» و «اینشوشیناک». آنها معتقد بودند که خدای نگهبان پایتختشان از این نقطه به آسمان عروج کرده است.
این سازه در مرکز شهری به نام «اونتاش ناپیریشا» قرار دارد که به نام پادشاه فقید و موسس این شهر نامگذاری شده است. یکی از شگفتی های این شاهکار معماری سیستم های تصفیه و انتقال آب است. آب را از رودخانه کرهه که در 45 کیلومتری این بنا بود به این محل منتقل کردند.
منبع: دست بر ایران
