خانه حیرت‌آور طباطبایی‌های کاشان

تودی تریپ: این خانه یکی از جاذبه های دیدنی و تفریحی کاشان با ارزش تاریخی بالا است. خانه طباطبایی ها یکی از خانه های تاریخی ایران است که عناصر معماری ایرانی در آن به وضوح دیده می شود. این خانه در منطقه ای تاریخی قرار دارد و علاوه بر بازدید از آن می توانید از آثار دیگری نیز دیدن کنید. خانه طباطبایی ها به دلیل زیبایی خاصی که دارد به عروس خانه های ایرانی معروف است.

آشنایی با خانه طباطباییان

در یکی از محله های تاریخی کاشان به نام سلطان امیر احمد و پس از گذر از چند بنای تاریخی به خانه ای می رسیم که در کنار قبر مطهر سلطان امیر احمد (ع) یکی از فرزندان امام موسی کاظم (ع) قرار دارد. . این بنا به دلیل زیبایی بی نظیرش به عروس خانه های ایرانی معروف است و شاهکاری از هنر معماری قدیمی به شمار می رود. این خانه 4730 متر مربع مساحت دارد و شامل قسمت های مختلف با کاربری های مختلف می باشد. هر گوشه از این خانه بر اساس اصول خاص و هوشمند ساخته شده است و با وجود زیبایی، تمام نیازهای ساکنان در آن تامین می شود.

خانه های بزرگ به صاحبان ثروتمند خود اجازه می دادند که پس از ازدواج جدا از خود و فرزندانشان در یک خانه زندگی کنند. آنها همچنین محلی برای تجارت و مراسم بودند.

تزیینات مجلل و باشکوه داخلی و خارجی از جمله گچ بری های هنرمندانه و استفاده از شیشه و ارسی های رنگی، حفظ اصالت معماری ایرانی و اسلامی و طراحی با توجه به فرهنگ و اقلیم خاص منطقه از جمله ویژگی هایی است که باعث می شود. خانه طباطبایی های کاشان، یکی از منحصر به فردترین بناهای تاریخی ایران.

شاید اگر کسی از این ویژگی ها اطلاعی نداشته باشد، با دیدن درب ورودی خانه، به راحتی از کنار آن رد شود. اما با ورود به خانه تصاویر جدید و متفاوتی از خانه های ایرانی در ذهن شما شکل می گیرد که هرگز فراموش نمی شوند. این مجموعه مورد توجه عموم علاقمندان به بناهای تاریخی، فعالان، دانشجویان، پژوهشگران و علاقمندان به گردشگری، معماری، مرمت، تاریخ و عکاسی است. با توجه به پله بودن ساختمان، دسترسی به آن برای افراد دارای معلولیت حرکتی و سالمندان سخت خواهد بود.

ثبت ملی: خانه تاریخی طباطبایی ها به شماره 1504 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده و زیر نظر سازمان رفاهی و تفریحی شهرداری کاشان اداره می شود.

داستان خاندان طباطبایی

صاحب خانه طباطبایی از تاجران بین المللی فرش مردم نازنز و از اهالی کاشان بود که به حاج سید جعفر طباطبایی نطنزی معروف بود و فرش های نفیس را به روسیه و هند صادر می کرد. در حدود سال 1250 هجری قمری تصمیم گرفت خانه ای مجلل در جوار بقعه امامزاده سلطان امیر احمد بسازد تا خانواده خود را در آنجا اسکان دهد.

او معمار معروف کاشانی استاد علی مریم از هنرمندان برجسته دوره قاجار را به عنوان عامل طراحی و ساخت این خانه برگزید. معمار باید با استفاده از هنر و مهارت خود خانه ای باشکوه بسازد. او که سازنده خانه بروجردی ها و کاخ امین الدوله نیز بوده است، توانست در مدت 10 سال ساخت این خانه را به پایان برساند.

برای ظهور این خانه نیاز به تزیینات باشکوهی داشت، از این رو یکی از شاگردان میرزا ابوالحسن صنیع الملک غفاری کاشانی، گچ بری و نقاشی آن را بر عهده گرفت و با راهنمایی استادش دست به خلق طرح های منحصر به فردی زد.

میرزا ابوالحسن غفاری کاشانی ملقب به صنیع الملک که از هنرمندان و نقاشان بزرگ دربار ناصرالدین شاه قاجار بود، به دلیل ارتباطی که با صاحب خانه داشت، به سرپرستی گچ بری و نقاشی موافقت کرد و این امر افزود. به ارزش و اعتبار خانه طباطبایی ها. با توجه به فرش‌بافی بودن صاحب خانه، تمام نقوش گچ بری از نقش‌های فرش و گل‌های ایرانی و جوجه‌های اسلیمی الهام گرفته شده و به شکلی باشکوه اجرا شده است.

این خانه تاریخی پس از سال ها توسط صاحبان آن از صندوق مرمت و احیای بناهای تاریخی کاشان خریداری شد. این بنا در سال های 1373 تا 1376 با همکاری شهرداری و میراث فرهنگی کاشان و با حمایت مسئولان وقت وزارت معادن و فلزات مورد مرمت قرار گرفت و طبق نقشه اولیه بازسازی شد.

ویژگی های معماری

در روش گودال باغ به صورت گودال و حدود یک طبقه زیر سطح زمین ساخته می شود. معماران از این روش بیشتر در مناطق کویری و برای تامین خاک مورد نیاز برای ساخت آجرهای ساختمانی، دسترسی آسان به آب قنات، عایق کاری خانه در برابر حرارت و صدا و افزایش مقاومت در برابر زلزله استفاده می کنند.

پس از زلزله بزرگی که در سال 1192 هجری قمری در کاشان رخ داد، بیشتر خانه ها به سبک باغچه ساخته شدند. در این روش خانه در فرورفتگی قرار می گیرد و استحکام لازم برای مقاومت در برابر زلزله را به دست می آورد. در گودال باغ تامین آب ساختمان آسانتر است و از رطوبت سازه نیز برای رشد گیاه استفاده می شود. ساختمانی که در دل خاک است، گویی در عایق حرارتی; به سرعت گرم نمی شود و به راحتی خنک نمی شود.

در حالت درونگرا بیشتر به فضای داخلی خانه توجه می شود و نمای ساختمان از خیابان چندان جالب نیست. استفاده از این روش در گذشته به ویژه در مناطق کویری ایران بسیار رایج بود و در باورهای مردم ریشه دوانید. آنها شدیداً به دیده شدن اعتقاد داشتند و به همین دلیل سعی می کردند نمای بیرونی خانه های خود را نشان ندهند. از سوی دیگر صاحبان خانه های مجلل رفتار بسیار مردمی داشتند و بر این باور بودند که شکوه بیرونی خانه نوعی نمایش ثروت است.

در معماری محجبه دیدی از بیرون خانه به داخل وجود ندارد و ارتباط بصری مستقیم فضاهای داخلی با فضای شهری کاملا قطع می شود تا ساکنان خانه به راحتی در آن زندگی کنند. با استفاده از این روش تمام پنجره های خانه به فضاهایی مانند حیاط و ایوان های سرپوشیده باز می شود و این فضاها به بهترین شکل تزئین می شوند.

منبع: کارناوال