تپه نوشیجان؛ تپه‌ای باستانی و تماشایی در ملایر

تودی تریپ: به دلیل تنوع حکومت های محلی در طول تاریخ، جغرافیای ایران شامل قلعه ها و ارگ های باستانی متعددی است که وظیفه اداره و حفظ امنیت شهرها و روستاها را بر عهده داشتند. تپه نوشیجان یکی از این ارگ هاست که نقش مهمی در تاریخ منطقه با اشراف منطقه داشته است.

آشنایی با تپه نوشیجان

تپه نوشیجان یکی از آثار خشتی منحصر به فرد به جا مانده از تمدن های پیش از هخامنشی در ایران است. بقایایی که به عصر آهن 3 و سپس به تمدن مادها باز می گردد. بنابراین تپه نوشیجان حدود 2800 سال قدمت دارد.

نوشیجان در لغت احتمالاً به معنای محل نوش یا محل انوش است و نوش یا انوش ظاهراً نام بانویی است که بر این منطقه حکومت می کرده است.

تپه نوشیجان در سال 1343 خورشیدی شناسایی شد. در سال‌های 1346 تا 1356، کاوش‌ها و عملیات مرمتی بر روی تپه توسط مؤسسه ایران‌شناسی بریتانیا به سرپرستی دیوید استروناخ طی 6 فصل باستان‌شناسی انجام شد.

دستاورد فعالیت های این هیئت شناسایی سه دوره معماری باستانی متعلق به مادها، هخامنشیان و اشکانیان است که مهمترین و باستانی ترین لایه مرتبط با سکونت مادها در این تپه از نیمه دوم است. قرن هشتم قبل از میلاد است. تا نیمه اول قرن ششم قبل از میلاد است. آثار دو دوره دیگر در لایه های سطحی تری قرار دارند که پس از انجام تحقیقات علمی حذف شدند.

مجموعه نوشیجان 80 متر طول، 30 متر عرض و بلندترین قسمت آن 37 متر ارتفاع دارد. بر اساس مقالات دیوید استروناخ، آثار معماری کشف شده مربوط به دوره مادها در تپه نوشیجان عبارتند از:

1- بنای قدیمی جبهه غربی معروف به اولین آتشکده

2- تالار ستون دار به نام آپادانا

3- معبد مرکزی یا آتشدان دوم

4- اتاق ها و انبارها

5- تونل

6- حصار و دژ

استروناخ معتقد است که قلعه نوشیجان یکی از دژهای دفاعی دولت مرکزی مادها بوده که برای حفاظت از مرزهای غربی در برابر هجوم مردمان قدرتمند بین النهرین از جمله دولت آشور ساخته شده است.

وجود دو معبد نستینار در این مکان نشان می‌دهد که جدای از اهداف نظامی، اعمال مذهبی و نماز نیز در این مکان انجام می‌شده است.

مجموعه قلعه- معبد نوشیجان در 20 کیلومتری شمال غربی ملایر و بر فراز تپه ای به ارتفاع حدود 40 متر قرار دارد و مقصدی جذاب برای علاقه مندان به تاریخ و بناهای باستانی است. حدود 6 فصل تحقیق در این محوطه انجام شد که در نتیجه آن نشانه هایی از 3 دوره تاریخی به دست آمد. اشکانیان، هخامنشیان و مادها. در مجموع می توان گفت قدمت این مجموعه به حدود 2800 سال پیش برمی گردد.

در تپه نوشیجان سازه هایی مانند دو آتشکده، تالار ستون دار به نام آپادانا و چندین اتاق و انبار وجود دارد و قسمت هایی از قلعه و حصار باستانی این مکان همچنان پابرجاست.

بناهای نوشیجان مهم ترین عبادتگاه مادها به شمار می رفت و از نظر معماری نمونه های کم نظیر و کم نظیری است.

همچنین در این مکان تاریخی نمونه‌هایی از اولین سکه‌های نقره انسانی یافت می‌شود که به احتمال زیاد متعلق به مادها است.

مجموعه نوشیجان سالهاست که به عنوان منطقه نمونه گردشگری معرفی شده و نام آن در فهرست میراث ملی کشورمان نیز دیده می شود. پیشنهاد می کنیم در صورت گذر از شهر ملایر، بازدید از این مجموعه ارزشمند تاریخی را از دست ندهید.

ارگ نوشیجان یک اثر تاریخی پربازدید است. این تپه باستانی به دلیل قرار گرفتن در مسیر نهاوند یکی از پربازدیدترین اماکن تاریخی استان همدان محسوب می شود. در خارج از استان، این تپه تاریخی چندان شناخته شده نیست.

اطراف ارگ پاکسازی و محوطه سازی شده، کمپینگ و آلاچیق برای استفاده گردشگران و چادرهای جاده ای در تعطیلات آخر هفته در اطراف آن اندیشیده شده و سیستم های نورپردازی خاصی تعبیه شده است. همچنین در ایام نوروز، راهنمایان گردشگری در محل مستقر هستند تا ارگ را به بازدیدکنندگان معرفی کنند.

راه دسترسی به تپه نوشیجان سیاه است و در هنگام بارندگی ناهموار می شود.

بازدید از تپه نوشیجان نیاز به پیاده روی در شیب تند دارد و برای افراد معلول و کودکان توصیه نمی شود.

در اطراف تپه نوشیجان مغازه ای وجود ندارد.

در بازدید از تپه نوشیجان از آسیب دیدن دیوارها و ستون های ساختمان خودداری کنید و در تمیز نگه داشتن آن کوشا باشید.

تپه باستانی نوشیجان که دژم آباد نیز نامیده می شود، یکی از مهم ترین مکان های دیدنی ملایر در استان همدان است. این تپه در 16 کیلومتری شهر ملایر و در مسیر جاده نهاوند به همدان قرار دارد.

آدرس: استان همدان، 16 کیلومتری ملایر