تخت جمشید را قارچ گرفت/ پاکسازی گل‌سنگ‌ها در تخت‌جمشید

به گزارش تودی تریپ به نقل از ایسنا، علیرضا عسکری چاوردی امروز یکم اردیبهشت ماه با اشاره به انتشار خبری در فضای مجازی با عنوان «منگوس تاج و تخت جمشید را به دست گرفت»، گفت: سنگ های گلی یکی از سنگ های گلی محسوب می شوند. عوامل آسیب مهم در آثار تاریخی به ویژه سنگ کاری که مشکل آن در ایران کمتر و در بناهای سنگی کشورهای اروپایی به ویژه ایتالیا بسیار بیشتر است.

مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید با بیان اینکه گلسنگ انواع مختلفی دارد، تصریح کرد: به گفته زیست شناسان، گلسنگ موجود زنده ای است که از اجماع بسیار نزدیکی از قارچ ها و جلبک ها تشکیل شده است که در این همزیستی جلبک ها از طریق فرآیند تولید مواد آلی تولید می شود. که توسط قارچ ها مصرف می شود و از طرفی قارچ ها با آزاد کردن اسید باعث انحلال مواد معدنی سنگی می شوند که توسط جلبک ها مصرف می شود.

عسگری ادامه داد: البته همه کارشناسان با این نظریه موافق نیستند، اما همه کارشناسان چه در حوزه میراث فرهنگی و چه زیست شناسان معتقدند رشد گل و لای و سنگ می تواند به سنگ آسیب برساند.

وی با اشاره به اینکه به دلیل تنوع گل و سنگ، درمان دقیق و یکباره ای برای آنها وجود ندارد، افزود: کشورهای مختلف راه حل های مختلفی برای پاکسازی آنها ارائه می دهند، اگرچه استفاده از برخی روش ها مناسب بوده است، اما وجود دارد. انتقاد از آنها

مدیر پایگاه پژوهشی میراث جهانی تخت جمشید تصریح کرد: در گذشته مرمتگران آزمایشی برای تمیز کردن گلسنگ از آب و برس استفاده می کردند که ساده ترین روش است اما معایب زیادی مانند رها شدن گلسنگ، از بین رفتن گلسنگ و… ظهور انواع جدیدی از گل و سنگ که پس از شروع روش شستشو و مسواک زدن در تخت جمشید توسط بنیاد پژوهشی پارسه پاسارگاد منسوخ شد.

عسگری یادآور شد: پایگاه تخت جمشید از 17 سال پیش مطالعات بسیار گسترده ای را در زمینه انواع و روش های پاکسازی سنگ و گل آغاز کرد که این مطالعات همچنان با همکاری مراکز بین المللی و مراکز تخصصی ایرانی در حال انجام است.

با تاکید بر اینکه می توان گفت تخت جمشید اولین محوطه ایرانی است که گل سنگ ها در آن مورد تحقیقات تخصصی قرار گرفته و اولین جایی است که گل سنگ ها به صورت علمی پردازش شده و حجم زیادی از این عوامل مخرب از سطح آثار سنگی حذف شده است. وی گفت: در سال 2010 تنها بخشی به صورت آزمایشی توسط شورای مرمت و باستان شناسی ایرانی-ایتالیایی انجام شد و در این پروژه متخصصان و کارشناسان ایرانی از دانشگاه بولونیا، موسسه ایزیائو و ایکروم شرکت داشتند. پس از مثبت شدن نتایج استفاده از نوع خاصی از مواد رسوب‌زدا، در سال 2018 کاخ شورا و کاخ تچر توسط مرمت‌کنندگان بدون مرز و با همکاری نزدیک با متخصصان ایرانی از سنگ‌ها و سنگ‌کاری‌ها پاکسازی شدند.

مدیر پایگاه پژوهشی میراث جهانی تخت جمشید گفت: شورای باستان شناسی و مرمت ایران و ایتالیا بر روی یکی از دیوارهای سنگ نبشته تخت جمشید آزمایشاتی انجام داده است که تا چند سال دیگر دوباره مورد بررسی قرار می گیرد. نکته مهم این است که تمیز کردن گلسنگ ها و رشد آنها بسیار پیچیده است و چندین سال طول می کشد تا نتایج تمیز کردن را ببینید.

عسگری بیان کرد: به عنوان مثال ممکن است مواد رسوب زدایی در ایتالیا مفید باشد اما در ایران به دلیل نوع گلسنگ و نوع سنگ و شرایط آب و هوایی مناسب نیستند. بنابراین بدون انجام تحقیقات مستمر و تخصصی نمی توان از دارو استفاده کرد. به همین دلیل است که کارشناسان و مدیریت پرسپولیس با توجه به سوابق مفید پرسپولیس، هر ماده رسوب زدایی را تجویز و استفاده می کنند.

وی با اشاره به اینکه پاکسازی گل و سنگ باید همزمان با اقدامات حفاظتی و مرمتی انجام شود، تاکید کرد: لازم است برای پاکسازی هر قسمت کارگاه مرمتی تعیین شود تا پس از پاکسازی گل و سنگ انجام شود. اقدامات حفاظتی و مرمتی، در غیر این صورت، در این صورت، تمیز کردن نه تنها ممکن است مثبت نباشد، بلکه به آثار تاریخی نیز آسیب برساند.

مدیر پایگاه جهانی تخت جمشید افزود: مجموعه تخت جمشید طی برنامه ریزی های از پیش تعیین شده تمهیداتی را برای پاکسازی گلسنگ ها و حفاظت و مرمت آن در نظر دارد. در حال حاضر کارگاهی در کاخ آپادانا به نظافت گل و سنگ مشغول است. کارگاه پلکان شمالی کاخ آپادانا نیز به زودی راه اندازی می شود و مهمتر از همه اینکه کارشناسان ایرانی و خارجی با مرمتگران تخت جمشید همکاری خواهند کرد و یا به عنوان مشاور برای نظافت پلکان شمالی کاخ آپادانا فعالیت خواهند کرد.

وی در ادامه درباره موضوع قارچ ها گفت: در واقع قارچ ها موجودات هتروتروف یوکاریوتی هستند که به دلیل داشتن دیواره سلولی سفت و سخت از کیتین شناخته می شوند. نمونه هایی از قارچ های مریستمی میکروسکوپی و مخمر سیاه را می توان در میراث جهانی تخت جمشید مشاهده کرد و در واقع برقراری رابطه همزیستی بین قارچ و حداقل یک میکروارگانیسم فتوسنتزی منجر به تشکیل گلسنگ می شود.

عسگری افزود: گلسنگ ها در تمام سطح زمین پراکنده هستند به طوری که حدود هشت درصد از سطح زمین را گلسنگ پوشانده است و گفته می شود قدیمی ترین فسیل آنها حدود 600 میلیون سال قدمت دارد.

مدیر پایگاه جهانی تخت جمشید وجود گلسنگ و قارچ روی بناهای سنگی را مشکل تازه و عجیبی نیست و افزود: معمولاً در جایی که سنگ وجود دارد احتمال گلسنگ نیز وجود دارد. این پرسش در طول تاریخ حفظ و مرمت مجموعه تخت جمشید مورد توجه بوده و تحقیقاتی در مورد آن انجام شده و اقدامات عملی و مؤثری نیز انجام شده است.

به گفته عسگری، به دلیل گستردگی سنگ کاری در محوطه تخت جمشید و حساسیت کار با عوامل بیولوژیکی، امکان تدوین و اعمال فرمول کلی وجود ندارد و تاکنون در کارگاه ها و پروژه های مرمت، گلسنگ انجام شده است. به صورت موردی از سطح حذف می شود.

وی همچنین به مدیریت بحران گلسنگ مجموعه جهانی تخت جمشید اشاره کرد و تصریح کرد: بررسی های میدانی نقش برجسته هایی که جزو تهدید گلسنگ طبیعی هستند به طور ویژه از سال 1387 آغاز شد که بر اساس این بررسی های میدانی بیش از 100 گونه گلسنگ شناسایی شده است. در سایت و اخبار این پروژه تحقیقاتی توسط میراث جهانی تخت جمشید منتشر شده است.

مدیر پایگاه جهانی تخت جمشید تصریح کرد: در بحث پاکسازی و برداشت گل سنگ به عنوان نمونه اقدامات کنترل گلسنگ به روشی جدید در بخشی از دیوار شمالی صفه اجرا شد و در اقدام حفاظتی فوق که انجام شد. که به صورت پایلوت انجام شد، روش شوک حرارتی توسط کارشناسان پایگاه مورد استفاده قرار گرفت که همچنان مورد توجه است.

وی خاطرنشان کرد: روش جدید شوک حرارتی دارای مزایایی از جمله شکستن تارهای گلی عمیق تر است و عیب آن زمان استفاده از این روش است که تنها در دو ماه گرم سال (24 تیرماه) قابل اجرا است. تا 15 آگوست). بر اساس تحقیقات انجام شده این روش در حال حاضر جایگزین مناسبی برای رسوب زدایی با استفاده از محلول های شیمیایی برای گل می باشد که آسیب کمتری به آثار وارد می کند.

با بیان اینکه در دو سال گذشته کارشناسان مرمت حذف گلسنگ را با روش جدید کنترل گلسنگ در منطقه مشاهده کرده اند، گفت: با وجود مزیت های روش مذکور، نمی توان این روش را قطعی ترین راه برای حفظ نقوش دانست و اقداماتی را برای حفاظت انجام می دهد. آسیب های ناشی از گلسنگ ها مشخص است، به همین دلیل انجام تحقیقات، مطالعات تکمیلی و تحلیلی ناشی از مطالعات قبلی برای دستیابی به روش های جدیدتر و موثرتر چقدر اهمیت دارد.

مدیر پایگاه میراث جهانی پیگیری همچنین با اشاره به اینکه پروژه حذف دیگ کاخ تچر و کاخ شورا به اتمام رسیده و در تالار آپادانا نیز در روزهای اخیر آغاز شده است، اظهار داشت: مستندسازی مکان یابی سنگ ها در تخت جمشید و بعد از یک ماه مراسم لور در تخت جمشید برای حل مشکل گل سنگ برگزار می شود.

وی در بخشی دیگر از سخنان خود خاطرنشان کرد: حفاظت و مرمت در مجموعه میراث جهانی تخت جمشید با رویکرد حفاظت و استحکام بخشی در کاخ های آپادانا، هدیش، تالار شورا، کاخ صد ستون و کاخ صد ستون در حال انجام است. آرامگاه خشایارشا و حفاظت از برخی از نقوش برجسته در اسفند 1402 تکمیل شد، وی افزود: در برنامه کلی حفاظت از تخت جمشید، برنامه حفاظت از پلکان شمالی کاخ آپادنا، اتاق شورا، مرمت برج جنوبی تخت جمشید و مرمت اشیای موزه ای تخت جمشید در سال 1403 انجام می شود و در سال آخر موزه تخت جمشید ساماندهی و طرح توسعه آن راه اندازی می شود و دروازه پردیس پردیس نیز مرمت می شود. و بازسازی شد.