باغ گلشن؛ زیباترین جاذبه‌ی طبس

تودی تریپ: باغ گلشن یکی از معروف ترین و تاریخی ترین باغ های ایران است که قدمت ساخت آن به دوران زند و قاجار می رسد و در شهرستان طبس در استان خراسان جنوبی قرار دارد.

این باغ توسط میرحسن خان سومین خان از خان هایی که به دستور نادرشاه افشار به فرمانروایی شهرهای تون و طبس خراسان در اواخر سلطنت شاهزاده زند لطفوعلی خان گماشته شدند، ساخته شد.

آشنایی با باغ دیدنی گلشن طبس

در متن وقف نامه میرحسن خان در خصوص این باغ آمده است که «باغ گلشن، خیابان باغ گلشن، میدان مرکزی شهر جنب دروازه دشتگران، وقفی برای بازدید مردم است».

الگوی ساخت این باغ ایرانی و از الگوی «چهارباغ» پیروی می کند. چهارباغ گونه‌ای از باغ‌داری ایرانی است که ایده‌های اساسی آن همواره در ساخت سازه‌های باستانی ایران مانند غرفه‌های شاهان، چهارایوانی‌ها و چهارتقی‌ها دنبال شده است.

باغ گلشن نزدیک به 7 هکتار وسعت دارد. این محوطه بیش از 260 متر طول و به همان عرض محصور است، بنابراین باغ گلشن یک سازه مربعی متعادل، چهارطاقی ایرانی است.

دروازه گلشن بنای دو طبقه است که به دو طرف باغ و خیابان بیرون باز می شود که هر دو در گذشته به همین نام بودند. این بنا که «سردرب» نامیده می شود، پس از تخریب در زلزله ویرانگر طبس، یک بار بازسازی شد.

امروزه این بخش مانند گذشته دارای نمای سفید با سردر، ایوان، ستون‌ها و نمای داخلی آجری است. موزه زمین شناسی طبس نیز در همین سازه در باغ گلشن است.

دو تقاطع اصلی وجود دارد که در باغ گلشن به هم می رسند. پس از این جلسه، کل محوطه این باغ به چهار قسمت منظم تقسیم می شود که در واقع چهار باغ را تشکیل می دهند.

در محور این چهار بخش و در محل تلاقی دو تقاطع، حوض کم و بیش بزرگی به طول نزدیک به 26 متر و عرض 6 متر ساخته شده که دارای 3 فواره است. رنگ آبی روشن در استخر در برابر رنگ سبز هر قطعه بر زیبایی وسط خانه می افزاید.

پلیکان ها و پرندگان آبزی در آب عمر باغ را دو چندان کرده است. آبرسانی گلشن آب را از چشمه های کوه های اطراف طبس به باغ آورده و توزیع می کند. برای تامین آب این باغ از روش چاه آرتزین استفاده می شود که نیاز به نیروی خاصی برای جاری شدن آب ندارد.

این آب پس از آبیاری باغ از طریق آبراهی به نام «ریمو» به سرداراب رفته و از آنجا به خیابان و شهر منتهی می شود.
از پوشش گیاهی باغ گلشن می توان به 2000 نخل 400 ساله و همچنین 2500 درخت مرکبات و 500 اصله درخت انار اشاره کرد. در کنار چنار، سرو و بید، همگی متعادل و یکنواخت در چهار قطعه باغ پراکنده شده اند و در مزرعه چمن سبزی قرار دارند که پوشیده از گل هایی مانند رز قرمز، اطلس سفید و گل ختمی است.

ویژگی های جالب

باغ گلشن در اواخر سلطنت سلسله زندیه و در آغاز تشکیل سلسله قاجاریه و به دستور امیر محمد حسن خان عرب زنگوی حاکم طبس ساخته شد. از آنجایی که این باغ و بسیاری دیگر از باغ‌های ایرانی به دستور پادشاهان زمان خود ساخته شده‌اند، نمونه‌ای عالی از معماری زمان خود محسوب می‌شوند و بیش از هر چیز دارای ارزش تاریخی و فرهنگی هستند.

باغ گلشن 266 متر طول و 266 متر عرض دارد و مساحتی در حدود 6 هکتار دارد. باغ از دو خیابان یا گذرگاه اصلی تشکیل شده است که تقاطع آنها باغ را به چهار قسمت تقسیم کرده و از الگوی قدیمی و عمومی چهارباغ پیروی می کند.

در میان چهار قسمت باغ نیز حوض بزرگی با سه فواره وجود دارد که خنکی آن باعث می شود بازدیدکنندگان گرمای کویر را فراموش کنند. بنای داخل باغ که عمارت سردارب نام دارد از دو طبقه تشکیل شده است که طبقه اول آن شامل تالار بزرگ و ایوانی با دو ستون زیبا است. از این بالکن می توانید منظره زیبایی از باغ و شهر را مشاهده کنید.

در این باغ گیاهان و درختان زیادی وجود دارد به طوری که می توان حدود دو هزار درخت را دید که قدمت آنها به بیش از 400 سال می رسد و در کنار آنها درختان انار و مرکباتی مانند پرتقال را می بینید که توسط معماری اولیه دوران خلقت به وجود آمده است. از قدیم الایام در این باغ کاشته می شد.

این درختان به طور مساوی بین 4 قطعه باغ تقسیم شده و در یک شبکه چیده شده اند. در این باغ 2500 درخت مرکبات وجود دارد و تعداد درختان انار به 500 درخت می رسد و به غیر از این درختان می توان چنار، سرو و بید و گل هایی مانند گل رز، اطلس و حاتمی را مشاهده کرد.