باغ و عمارت امیر سمنان

تودی تریپ: عمارت باغ امیر یکی از خانه های تاریخی شهر سمنان است که در خیابان باغ فردوس این شهر قرار دارد. این بنا در زمان قاجاریه بین سالهای 1275 تا 1285 توسط استاد معمارباشی و به دستور خانواده میرزا آقا ساخته شده است.

این ملک در کنار باغ بزرگ امیر اعظم (مشهورترین حاکم ایالت قم) قرار داشت و به همین دلیل آن را عمارت و باغ امیر می نامیدند. در ساخت این بنا از اصول معماری دوره صفویه استفاده شده و مساحت آن در حدود 3 هزار متر مربع است. این ملک شامل دو باغ و یک خانه مسکونی است که دارای فضاهای عمومی، خصوصی و نیمه خصوصی می باشد.

آشنایی با باغ و عمارت امیر سمنان

این اثر در 18 آبان 1377 با شماره ثبت 2143 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید و همچنین عمارت و باغ امیر که در سال 1393 مرمت شده است، اکنون به عنوان موزه مردم شناسی مورد استفاده قرار می گیرد.

قدمت بسیاری از آثار تاریخی ایران به دوره قاجار می رسد. یکی از این بناها عمارتی است که به دلیل مجاورت با باغ امیر اعظم به عمارت امیر تغییر نام داده است. این عمارت زیبا توسط استاد معمار باشی برای سکونت خاندان حاج میرزا آقا که از تجار و بزرگان سمنان بودند ساخته شده است.

پس از تیرباران حاج میرزا آقا فامیلی در سال 1295 اداره و مالکیت خانه به دست فرهاد خان قاجار و سپس به دست حاکم خور واسمنان به نام امیرخان سردار افتاد. و اکنون مالکیت این خانه متعلق به شهرداری و بخشی از آن متعلق به خانواده آقای هرمز است. همچنین قسمت باغ به دلیل خصوصی بودن از خانه باغ جدا شده است.

معماری این باغ و بنای زیبا از معماری دوران صفویه الگوبرداری شده است. جالب است بدانید که در زمان ساخت این بنا در خارج از شهر سمنان با چشم اندازی زیبا از مزارع کشاورزی و کارخانه بافندگی قرار داشت.
کاشی های هفت رنگ در ورودی باغ شما را خیره می کند. عمارت امیر دو نما دارد یکی رو به ورودی باغ و دیگری رو به باغی زیبا. وقتی وارد ساختمان می شوید ساختمانی با ستون های گچی می بینید که در اطراف بنا قرار گرفته اند و ساختمان را نگه می دارند.

در واقع فضای داخلی این ستون ها از چوبی است که با گچ و تزئینات گچی پوشانده شده است. در وسط حیاط حوضی زیبا و چند ضلعی وجود دارد که آب آن به صورت دو جت در دو طرف آن جریان دارد تا هوای باغ را دلپذیرتر کند. خانه ای زیبا و اصیل در رأس این ملک دیده می شود. در گذشته قسمت باغ خانه را با آب قنات آبیاری می کردند.

ویژگی های املاک امیر سمنان

عمارت و باغ امیر شامل دو باغ و دو خانه مسکونی است. اکنون این خانه به موزه تبدیل شده و دارای 10 بخش مختلف چاپ، رادیو، تلفن و مخابرات، آب، اتاق نشیمن، اسناد، سینما و عکس، موسیقی، آشپزخانه است.

در قسمت موزه این عمارت می توانید وسایل قدیمی مانند مورس، هندلی و تلفن های قدیمی و حتی تلفن های مورد استفاده در جنگ جهانی دوم را مشاهده کنید.
همچنین در این موزه اسناد مهم و ارزشمندی مانند سند و وقفنامه آب سمنان که در 6 متر نوشته شده و تعدادی اسناد مربوط به اواخر قاجاریه مانند کوپن های غذای مربوط به دوره اول وجود دارد. و جنگ جهانی دوم اولین معاهده تجاری سمنان با دولت روسیه لیست تعرفه انتخابات مجلس سنا و شورای ملی در سال 1331 برگزار شد.

یکی دیگر از اشیای تاریخی که در این موزه می توانید ببینید یک دستگاه بستنی ساز است که قدمت آن به 1 قرن پیش باز می گردد.

فرهاد خان قاجار و بعدها امیرخان سردار (حاکم خور و سمنان) صاحب خانه باغ بودند. امروز در اختیار شهرداری سمنان است و بخشی از مالکیت ساختمان سردار متعلق به خانواده آقای هرمز است. قسمت باغ این بنا نیز مستقل و خصوصی است. این اثر در تاریخ ۱۸ آبان ۱۳۷۷ با شماره ثبت ۲۱۴۳ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
عمارت امیر برگرفته از معماری دوره صفویه و مساحت آن 1480 متر مربع و زیر بنای کل آن 370 متر مربع است. این بنا تقریباً در زمان ساخت و ساز در خارج از شهر سمنان ساخته شده است، بنابراین خانه در ورودی مرتفع باغ مصفا با درختان سالم و چنارهای تنومند، انجیرستان، توتستان و زمین های کشاورزی مشرف به کارخانه ریسندگی ساخته شده است.
این بنا دارای دو نما است که یکی غربی (ورودی مجموعه) و دیگری شرقی رو به باغ است. در تزیین نما از کاشی های هفت رنگ استفاده شده است و در کنار این دروازه خانه اعیانی با دو ایوان رو به جنوب و غرب قرار دارد. آب این باغ از قنات ضیائیه می ریزد که به حوض امیریه (امیر) می ریزد. تهیه شده بود

قسمت های داخلی ساختمان از نظر فرهنگی به سه دسته فضاهای عمومی، خصوصی و نیمه خصوصی تقسیم می شوند. ساختمان اصلی در دو طبقه اول و اول و خانه در دو طبقه زیرزمین و همکف می باشد.

در نمای این بنا و روی ایوان ها، ستون های گچی با تزئینات جالبی به چشم می خورد، این ستون ها برای نگه داشتن سازه سقف به صورت چوبی هستند و تزئینات گچی روی آن جلوه و زیبایی خاصی به نما بخشیده است. مصالح اصلی ساخت این بنا آجر، خشت، گچ و چوب است.
از ویژگی ها و تزئینات این بنا می توان به سرستون های قرنتی، ستون های بالای طاق ها، توده های گچی بر روی دیوار اتاق ها، شاخ های داخل اتاق ها و مجموعه های سقف چوبی و … اشاره کرد.