بازدید از گنبد عالی ابرکوه را از دست ندهید

تودی تریپا _ خدمات توریستی: ابرکوه در 140 کیلومتری غرب یزد قرار دارد و یکی از مهم ترین دیدنی های استان یزد به نام کاج ابرکوه را در خود جای داده است.

علاوه بر این، این شهر میزبان بنایی از دوره سلجوقی است که به گنبد بزرگ ابرکو معروف است.

گنبد اعلای ابرکوه که به گنبد عالی ابراقو نیز معروف است، محل دفن یکی از اعضای خانواده دیلمیان است. پس از گذشت هزار سال، این بنا هنوز بر روی کوهی در نزدیکی شهر قرار دارد.

همچنین گنبد مرتفع ابرکو در سال 1312 به عنوان اولین اثر ملی استان یزد به ثبت رسید.

آشنایی با گنبد بزرگ ابرکو

همانطور که بهتر از ما می دانید بسیاری از بناهای تاریخی ایران در مرکز ایران قرار دارند. با این حال، ما به ندرت مکانی با تاریخ باستانی مانند گنبد بزرگ را می شناسیم.

از نظر شرایط محیطی، مادر طبیعت با گنبد بزرگ مهربان بوده است. به همین دلیل این گنبد از نظر گردشگری در وضعیت خوبی قرار دارد و بسیاری از قسمت های آن نسبتا سالم است.

گنبدی که از آن صحبت می کنیم یکی از مستحکم ترین بناهای باقی مانده از دوران سلجوقی است.

اولین چیزی که در بازدید از این گنبد مورد توجه گردشگران قرار می گیرد، معماری زیبای آن است. با وجود گذشت سالیان متمادی، گنبد بزرگ همچنان معماری زیبا و دلنشینی دارد.

اگر از کنار معماری زیبای این گنبد بگذریم به محل ساخت آن می رسیم. معماران ایران قدیم در محل ساخت این گنبد حسن سلیقه به خرج داده اند. در نتیجه گنبد بزرگ بر روی تپه ای بلند ساخته شد.

گردشگران با قرار گرفتن بر روی این تپه، منظره بسیار زیبایی از شهر و طبیعت اطراف آن را دریافت می کنند.

قرار گرفتن گنبد عالی ابرکوه در منطقه ای کویری و خشک باعث شده است که نمای داخلی و خارجی آن با توجه به شرایط اقلیمی این منطقه ساخته شود.

به همین دلیل این بنای باشکوه علاوه بر زیبایی و خلاقیت در طراحی، با شرایط اقلیمی و محیطی سازگاری دارد. این شرایط را می توان مهم ترین دلیل حفظ این گنبد تاریخی دانست.

در قرن پنجم هجری قمری شاهان سلجوقی معماران معروف ایران قدیم را مأمور ساخت گنبد بزرگ کردند.

ناگفته نماند که در مورد طول عمر گنبد بزرگ نیز اختلاف نظر وجود دارد. برخی از باستان شناسان معتقدند که گنبد بزرگ در دوران دیلم ساخته شده است.

راستش این باور دور از ذهن نیست. از نظر معماری، گنبد مرتفع از نقوش باستانی استفاده می کند که به دوران قبل از اسلام بازمی گردد.

همانطور که شما بهتر از ما می دانید، در دوران پس از اسلام در ایران، دیلمیان یکی از خانواده هایی بودند که در مقابل حملات پراکنده اعراب به شدت از خود دفاع کردند.

از نظر سبک زندگی نیز دیلمیان به موازین قبل از اسلام پایبند هستند.

به همین دلیل از آنجایی که معماری گنبد بزرگ شکل عربی ـ اسلامی ندارد، احتمال ساخت این گنبد در دوره دیلما دور از ذهن نیست.

برای طول عمر این گنبد می توان به کتیبه داخل آن نیز اشاره کرد. تاریخ این کتیبه با تاریخ سلسله دیلمیان در ایران مطابقت دارد.

تاریخ کتیبه ای که از آن صحبت می کنیم 448 هجری قمری است. بر اساس کتیبه های این کتیبه، شخصی به نام فیروزان دستور ساخت گنبد بزرگ را صادر کرد.

پدر فیروزان ظاهراً همراه با مادرش در این گنبد دفن شده است. جالب اینکه یکی از بزرگان خاندان دیلمیان در این گنبد مدفون است.

گفته می شود که سلجوقیان برای ساختن این مقبره به معماری دیلم توجه داشته اند زیرا شخصی از دوران دیلم در این مقبره دفن شده است.

معماری بی نظیر گنبد عالی ابرکو

به گفته کارشناسان معماری، گنبد بزرگ یکی از معدود آثاری است که شبیه برج های آرامگاهی شمال کشور مانند برج خرقان و گنبدکاووس است.

دارای شکل هشت ضلعی با اضلاع 4.5 متر (ضلع کوچکتر)، 6.8 متر (ضلع بزرگتر) و 2.3 متر (ضلع وسط دو ضلع کوچک و بزرگ) است. این اضلاع بر روی سکویی مربع شکل به ارتفاع دو متر از سطح زمین قرار گرفته اند.

سقف گنبد هشت ضلعی و طاقدار، سنگی است. قسمت بالای ساقه کتیبه به خط کوفی با استفاده از آجرهای تراشیده دیده می شود.

در زیر پایه گنبد نیز سه ردیف موکرانی وجود دارد. بالای در ورودی کتیبه دیگری است.

در ساخت بنا از سنگ های کوهستان و ساروج استفاده شده است که یکی از دلایل پایداری و عدم تخریب آن پس از زلزله های متعدد است.

در فضای داخلی زیرزمین نسبتاً وسیعی دیده می شود که ورودی آن از داخل ساخته شده است.

این بنا از نظر معماری جلوه ای ارزشمند و باشکوه از هنر دوران سلجوقی به شمار می رود. گنبد بزرگ با مصالح قدیمی ساخته شده است.

به همین دلیل با گنبدی خشتی روبرو هستیم که با سنگ و ساروج به آسمان کشیده شده است. این گنبد در منطقه مرتفعی ساخته شده و چشم اندازی شگفت انگیز به شهر دارد.

از طرفی قرار گرفتن این گنبد در منطقه ای کوهپایه ای هوای اطراف این منطقه را مطبوع و مطبوع کرده است.

با این شرایط گردشگران استان یزد با قرار گرفتن در گنبد بزرگ فرصت تغییر آب و هوا را پیدا می کنند.

این گنبد با وجود ارزش تاریخی فرهنگ هیچ گونه هزینه گردشگری را به دست علاقه مندان تحمیل نمی کند.

• هر روز و هر زمان می توانید به رایگان از گنبد بزرگ ابرکوه دیدن کنید.
• نمی توان وارد ساختمان شد.
• در موقعیت عالی گنبد ابرکوه امکانات رفاهی خاصی برای آسایش وجود ندارد.
• در سفر به شهرهای مختلف ایران، تفاوت های فرهنگی را به خاطر بسپارید و به اعتقادات مردم محلی احترام بگذارید.
• بناهای تاریخی سرمایه بشریت هستند. در حفاظت از آنها کوشا باشید.