تودی تریپ: کلیسای زور زور در ماکو یکی از زیباترین کلیساهای آذربایجان غربی است که نام آن در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. زور زور تنها بنای تاریخی ایران است که در جای اصلی خود نیست و یک بار جابجا شده است و منظره ای شگفت انگیز را پیش روی شما خواهد گذاشت.
این کلیسا در منطقه ای بسیار زیبا واقع شده و منظره ای شگفت انگیز را به نمایش می گذارد. به دلیل حضور پیروان مسیحیت در ایران، تعدادی کلیسا در حاشیه کشورمان به چشم می خورد که یکی از آنها کلیسای زور زور ماکو است.
آشنایی با کلیسای زور زور ماکو
«کلیسای مریم مجداس» یا «زور زور» در 12 کیلومتری غرب «کارا کلا» و نزدیک روستای «بارون» در نزدیکی ورودی درهای در استان «آذربایجان غربی» و در 20 کیلومتری «ماکو» قرار دارد. نام این کلیسا برگرفته از نام اسقفی به نام «هوانس یرزنقاتسی» معروف به «زور زورتسی» است و تاریخ ساخت بنا به دست «قدیس تادئوس» به قرن چهاردهم میلادی می رسد.
تاریخ بنای زور زور بین سالهای 1314 تا 1315 میلادی محاسبه شده است و توسط اسقف اعظم کلیسای تادئوس مقدس به نام زکریا از خانواده بزرگ و صاحبان این منطقه ساخته شده و به عنوان مدرسه مذهبی، فرهنگی و مذهبی ساخته شده است. آموزش ادبی زیر نظر اسقف، هاوانس یرزنقاتسی، که از ارامنه معروف در ادبیات و تعلیم و تربیت به شمار می رود، اداره می شود. وی در سال 1341 ساکن این کلیسا بوده و به همین دلیل به آن زور زورسی نیز می گویند.
نمای سازه ساده و سنگی، صلیبی و مربعی شکل است و بیشتر شبیه نمازخانه است. مساحت این کلیسا حدود ۷ متر طول و ۵ متر عرض دارد. ارتفاع آن بیش از 12 متر است و دارای گنبدی با 16 ترک و 4 پنل خورشیدی در زیر گنید و 4 پنل خورشیدی دیگر در چهار دیوار اطراف است. 4 پدیدمان بر روی 4 دیوار اطراف و 4 طاق در داخل سازه به کار رفته است.
این کلیسا در فضای بسیار زیبایی که توسط دریاچه سد بارون احاطه شده است قرار گرفته و منظره ای شگفت انگیز را به نمایش می گذارد. زور زور تنها اثر تاریخی ایران است که در جای اصلی خود نیست و یک بار جابجا شده است.
رهبری اجرایی سازمان میراث فرهنگی کشور با تایید وزارت نیرو و کارشناسان و معماران ارمنستان ظرف 25 روز با رعایت نکات علمی سنگ به سنگ لایه های دیوار چین شماره گذاری شده در تاریخ پا و به مکان دیگری با ارتفاع حدود 110 متر و در فاصله 600 متری از این نقطه منتقل و بر روی رخنمون سنگی بازسازی شد.
در سال 1367 کلیسای زور زور به دلیل آبگرفتگی سد بارون به زیر آب رفت و با کمک کارشناسان میراث فرهنگی ارمنی و ایرانی از محل خود خارج شد و به مکان فعلی منتقل و مجدداً جمع آوری شد. امروزه زیبایی دریاچه پشت سد بر چشم انداز زیبای این سازه افزوده است.
ورودی کلیسا در ضلع غربی، جنس آن فلزی با نظم صلیبی است. از تکنیک های ساخت این کلیسا می توان به چسباندن سنگ ها به هم و پنهان شدن ملات به دور از چشم تماشاگران اشاره کرد. صلیب هایی نیز بر روی سنگ ها حک شده است.
معماری دیدنی کلیسای زور زور ماکو
این کلیسا که ساختمانی صلیبی شکل است و مانند سایر کلیساهای ارمنی این دوره با سنگ های تراش خورده در اندازه های مختلف ساخته شده است. طول کلیسا 7.23 متر و عرض آن 5.10 متر است. جابجایی کلیسا حدود 25 روز به طول انجامید و طی آن هر سنگ از کلیسا برداشته شد و به مکانی 600 متر و 110 متر بالاتر از محل اصلی خود منتقل شد.
این کلیسا بیش از 12 متر ارتفاع دارد و شبیه یک نمازخانه معمولی مسیحی است. از آنجایی که برخی از قسمت‌های کلیسا در زیر خاک زیادی که در ساخت سد به کار رفته بود تخریب یا مدفون شد، برای بازسازی از سنگ‌های جدیدی از همان نوع، اما رنگ متفاوت استفاده شد.
رنگ نمای کلیسا قهوه ای روشن و سنگ های تراشیده شده نمای بیرونی کلیسای دزورزور به زیبایی صیقلی و صاف می باشد. برای اتصال این سنگ ها از ملات استفاده نشده است و سازندگان بنا سنگ ها را به گونه ای تراشیده اند که این دو سنگ به هم محکم شده اند.
سقف کلیسا با گنبدی 16 دیواری خاتمه می یابد که نشان از مهارت درخشان معماران آن دارد. تنها ورودی این کلیسا در قسمت غربی آن است که دارای دری فلزی با کتیبه هایی به زبان ارمنی است.
کتیبه روی دیوار کلیسا دلایل جابجایی معبد را نشان می دهد و گواهی بر اهمیت حفظ میراث فرهنگی و تاریخی کشور است. تزئینات جالب این کلیسا بر خلاف ظاهر ساده آن، توجه بسیاری از گردشگران را به خود جلب کرده است.
این کلیسا ظاهری بسیار ساده دارد و تنها تزئین آن صلیب روی سنگ ها و ستون های کاذبی است که در اطراف پنجره ها و نورگیرها قرار گرفته و به طاق صلیبی ختم می شود.
در داخل بنا چهار طاق با طاق های بیضی شکل وجود دارد و چهار نورگیر کوچک در چهار طرف آن نمایان است. بر فراز بنا گنبدی 16 ضلعی به شکل گنبد ارگچین (مدور) قرار دارد که دارای نورگیرهایی در ساق ها است.
