بازارگردی در بازار جالب تهران

تودی تریپ: بازار تهران در بافت قدیمی شهر در خیابان 15 خرداد قرار دارد که همچنان قلب تپنده اقتصاد تهران محسوب می شود. بازار تهران از نظر اقتصادی، تاریخی و فرهنگی مورد توجه گردشگران داخلی و خارجی است و بازدیدکنندگان می توانند ساعت ها به گشت و گذار در بازارها، تیمچه ها و بازارهای مختلف آن بپردازند و از زیبایی های این بازار بزرگ لذت ببرند.

در زیر بازار تهران را به صورت کامل و قسمت های مختلف آن معرفی می کنیم.

حرکت تاریخی بازار تهران

در مورد تاریخچه بازار تهران و زمان دقیق ساخت این بازار اختلاف نظر وجود دارد. برخی بازار کنونی تهران را میراث دوران قاجار به ویژه دوران ناصرالدین شاه و برخی دیگر میراث دوران صفویه و زمان شاه طهماسب صفوی می دانند. یکی از بزرگان و جهانگرد انگلیسی به نام توماس هربرت که در سال 1108 همزمان با دوره صفویه از این بازار دیدن کرده است در نوشته های خود بازار بی سقف تهران را شرح داده است.

تهران در زمان صفویه و در زمان شاه طهماسب شهر ییلاقی کوچکی در نزدیکی شهر معروف ری بود. شاه طهماسب برای زیارت حضرت عبدالعظیم به شهر ری می رفت. وی در این بازدیدها به تهران علاقه مند شد و دستور ساخت دیواری در اطراف این شهر با 4 دروازه داد. برای ساخت این حصار که بعدها به حصار طهماسبی معروف شد، از دو منطقه تهران که امروزه به نام چاله میدان و چاله حصار معروف است، خاک جمع آوری شد.

در نزدیکی محوطه طهماسبی نیز قلعه دولتی بود که بین شهر و قلعه خندقی داشت. با گذشت زمان تجار، غرفه ها و دکه ها شروع به فروش اجناس در اطراف این خندق کردند و این مکان به بازار خندق معروف شد. بازار خندق در دوره صفویه و زندیه به همین نام به کار خود ادامه داد و مورد توجه شاهان قرار گرفت. بسیاری از محققین به دلیل نزدیکی بازار تهران به دیوار طهماسبی، هسته اولیه بازار را متعلق به دوره صفویه می دانند.

در دوره قاجاریه بازار تهران توسعه یافت و بخش‌های زیادی به آن اضافه شد. آقا محمدخان پس از انتخاب تهران به عنوان پایتخت، بخش‌های مختلف بازار از جمله راهروها، حجره‌ها و کاروانسراها را بازسازی کرد. پس از او و در زمان فتحعلی شاه، مسجد جامع بازار، چهار سکه بزرگ و کوچک، بازار مروی و چلتون ساخته شد.

در زمان محمد شاه قاجار بازار بین الحرامین ساخته شد و در دوره ناصرالدین شاه ورودی اصلی بازار یعنی بازار بزرگ به بخشی از این مجموعه اضافه شد. ناصرالدین شاه قاجار نیز ورودی های دیگر بازار را ترتیب داد و دستور ساخت بازار مروی و صدراعظم تیمچه را داد. بازارچه مایر، بازارچه قوام‌الدوله، بازارچه نایب‌السلطنه و بازار کربلای عباسعلی کمرگچی از دیگر بخش‌هایی هستند که در زمان قاجار به بازار تهران اضافه شدند.

ویژگی های جالب بازار تهران

بازار تهران در ابتدا بدون سقف بود، اما با گذشت سال ها و توسعه زندگی شهری، این بازار دستخوش تغییرات اساسی شد و بسیاری از قسمت های این بنای تاریخی بازسازی و تغییر یافت. امروزه بخش هایی مانند امیربازار، سر در سبزه میدان، چهارسوک بزرگ و مسجد جامع از آثار باقی مانده به شمار می روند.

به طور کلی معماری این بازار 220 سال قدمت دارد، دارای معماری سبک قاجاریه است و قسمت های قدیمی بازار دارای معماری طاقدار و گنبدی در قسمت های سقف بوده و نور از سوراخ های آجرها می تابد، همچنین می توان گفت: بازار بوگور تهران دارای معماری سنتی خاص و استادانه ای است.

این بازار بزرگ در قسمت جنوبی شهر تهران قرار دارد که از جنوب به مولوی، از غرب به گلوبندک، از شمال به پامنار و از شرق به آبمنگل و کوثر محدود می شود.

بازار بزرگ تهران دارای قسمت های مختلفی از جمله تیمچه، بازار، راسته، پاساژ، مغازه، رستوران، مساجد، تکه می باشد. بازار تهران دارای راسته ها و بازارچه های زیادی است که هر کدام در حرفه خاصی فعالیت دارند. در زیر می خواهیم این قسمت ها را به شما تقدیم کنیم تا معنای این کلمات روشن شود:

• می گویند معبر اصلی و فرعی مسیری طولانی است و در دو طرف آن مغازه وجود دارد.
• سرا در واقع یک حیاط مرکزی با حجره هایی در اطراف آن است که اشکال، تعداد اتاق ها، رواق ها و ایوان های مختلف دارد.
• تیمچه به فضای سرپوشیده ای نیز گفته می شود که محصولی خاص ارائه می دهد.
• چهارسوک به محل تقاطع دو خیابان اصلی گفته می شود و این قسمت دارای معماری و تزئینات متفاوتی است.

در طول سالیان متمادی معماری این بازار دستخوش تغییرات زیادی شده است که با بازسازی و اضافه شدن بخشهای جدید، معماری این بازار دستخوش تغییرات جدی شده است. بازارهای معروف عبارتند از: امیر بازار، بازار آهنگران، بازار بازار، بازار بین الحرمین، بازار پردیس، بازار خیاط، بازار تخت جمشید، بازار دروازه نو، بازار زرگرها، بازار رضا، بازار پینه دوز، بازار طوسی، بازار کیش، بازار مسگرها، لوازم التحریر، نجار. بازار و بازار قیصریه.

همچنین در بازار تهران خانه های متعددی مانند خانه احمدی، خانه افراشته، سرای حاج حسن، خانه عباسی، خانه مشکات، خانه وزیری و خانه نقلکانه وجود دارد. در زیر به تیمچه هایی دسترسی خواهید داشت که نام آنها شامل حاجب الدوله تیمچه، تیمچه ابوتراب و تیمچه باوفا است.
یکی از زیباترین و پربازدیدترین بازارهای تهران، چهار سوق است که در نزدیکی مسجد جامع قرار دارد و مکانی هشت ضلعی با سقفی کوتاه و گچبری بسیار زیبا است. همچنین این بازار با معماری و بافت قدیمی خود یکی از آثار ملی به شمار می رود.

سبزه میدان یکی از میدان های معروف بازار است و این قسمت در دوره صفویه ساخته شده و در دوره قاجاریه بازسازی شده است. مسجد امام خمینی یا مسجد جامع یا مسجد شاه بیش از 2 قرن قدمت دارد و در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. در کنار مسجد جامع معبدی به نام حاجب الدوله قرار دارد که با معماری منحصر به فرد خود یادگار دوره ناصرالدین شاه است و در سال 1356 به ثبت ملی رسیده است.