تودی تریپ: مجموعه آرامگاه بایزید بسطامی را می‌توان یکی از مجموعه‌های آرامگاهی بزرگ با طراحی نامنظم دانست که قدیمی‌ترین آثار آن مربوط به قرن‌های سوم تا پنجم است، اما بیشتر قسمت‌های آن در دوره ایلخانی و پس از آن ساخته شده است.
بایزید بسطامی
از زندگی سلطان العارفین بایزید بسطامی اطلاع دقیقی در دست نیست. فصیح احمد حافی می نویسد که وی در سال 131 هجری قمری به دنیا آمد و جدش سروشان والی استان قومس (کومش) در دامگان کنونی به شمار می رفت. بر اساس برخی روایات، جد بایزید بسطامی زرتشتی و پدرش از بزرگان بسطام بوده است. بایزید بسطامی در سال ۲۶۱ درگذشت و در خانقاه خود به خاک سپرده شد.
ویژگی های معماری ساختمان
آرامگاه بایزید بسطامی عاری از هرگونه تزئین و دارای پنجره ای با سقف آهنی است. قبر دارای سنگ مرمری است که بر روی آن کلماتی از دعای معروف حضرت علی بن ابیطالب (ع) حک شده است. بسطام یکی از شهرستان های استان سمنان است و از جاده شاهرود به آزادشهر 6 کیلومتر فاصله دارد. مسیر جنگل ابر نیز از نزدیک این شهر می گذرد. آرامگاه بایزید بسطامی در شهر بسطام در 6 کیلومتری شاهرود در مجموعه ای متشکل از یک مسجد، چند بقعه و ساختمان قرار دارد.
این مجموعه که یکی از نقاط دیدنی شاهرود و بسطام است در پنج کیلومتری شمال شرقی شاهرود مرکز شهرستان بسطام و در مجاورت مسجد جامع و مدرسه شاهرخیه قرار دارد و همچنان مهمترین اثر تاریخی شهر بسطام محسوب می شود. این شهر.
در فاصله اندکی از آن بقعه ای برجی شکل با گنبد صخره ای قرار دارد که منسوب به امامزاده محمد فرزند امام جعفر صادق علیه السلام است و گفته می شود امام به همراه بایزید به بسطام فرستاده است. برای رهبری مردم
به عبارت دیگر او قبل از مرگ بایزید درگذشت و در مکان کنونی به خاک سپرده شد. مقدیسی در قرن چهارم ضمن اطلاق شهر بسطام به نام شهر آباد، از مسجد جامع یاد می کند، اما از بقعه امامزاده محمد و یا آرامگاه بایزید بسطامی سخنی به میان نمی آورد. ناصر خسرو که در سال 435 در سفر از نیشابور به دامگان از این شهر گذشت، گفت که به زیارت مرقد شیخ بایزید بسطامی رفته، اما اشاره ای به مقبره امامزاده محمد نکرده است. در حالی که فاصله بقعه بایزید تا بقعه منسوب به امامزاده محمد تنها چند متر است. به گزارش اعتمادالسلطنه قبر امامزاده محمد بن جعفر در روستای چهارده کلاته گرگان است.
حمدالله مستوفی که از بسطام صحبت می کند، تنها از آرامگاه سلطان العارفین ابویزید تفور بن عیسی سروشان یاد می کند. به همین دلیل آرامگاه بایزید بسطامی یکی از قدیمی ترین آثار باقی مانده در این مجموعه به شمار می رود. البته بر روی مقبره بایزید سنگی متعلق به مقبره قاضی ملک است که احتمالاً یکی از والیان ایالت قومس بوده است. می توان حدس زد که این سنگ بعدها بر روی قبر بایزید گذاشته شده است.
شما در قسمت جنوبی مقبره کار می کنید
در قسمت جنوبی ایوان ورودی، نزدیک مدرسه شاهرخیه و در شرقی ترین قسمت مجموعه، مقبره ای منسوب به علاءالدین محمد آخرین شاهزاده غوری قرار دارد که تاریخ ساخت آن را حدود سال 612 می دانند.
سردر ورودی و ایوان جلوی غربی بقعه
هشتی و تالار ورودی در جبهه غربی مجموعه در زمان الجایتو ساخته شده است و نام الجایتو و تاریخ 713 در کتیبه یکی از حاشیه های گچی ورودی و راهروی مذکور درج شده است. طاقچه که در حیاط غربی مجموعه قرار دارد نیز اندکی پس از گلدسته شرقی و در قرن هشتم ساخته شده است. فضای کنار رواق غربی که به متولی مجموعه واگذار شده سابقه ندارد.
آثار باستانی یافت شده در قسمت جنوب شرقی مقبره
در قسمت جنوب شرقی مجموعه، مسجد کوچک و فضایی در کنار آن قرار دارد که گمان می‌رود مربوط به قرن دوم یا اوایل قرن سوم باشد.
آرامگاه بایزید بسطامی
مسجد بایزید و مناره مجاور آن از دیگر آثار و بناهای تاریخی سمنان در این مجموعه است. این مسجد شامل دو شبستان است که شبستان بزرگتر به شبستان مردانه و شبستان کوچکتر به شبستان زن معروف است. فضایی که به محراب زنانه معروف است، مسجدی مربوط به دوره ایلخانی (اواخر قرن هشتم) است و هشتی مجاور آن در همان دوره یا کمی بعد ساخته شده است.
بر روی یکی از دیوارهای مسجد تاریخ 514 نقش بسته است. خانیکوف از محرابی به تاریخ 660 نام می برد، اما اکنون اثری از آن باقی نمانده است. فریزر که این مجموعه را در ربع اول قرن نوزدهم (اوایل قرن سیزدهم) دیده است، از کتیبه ای به شماره 699 در مسجد یاد می کند.
همچنین نقشه این مجموعه را خودش ترسیم کرد که بر اساس آن سقف این مسجد گنبدی شد. در حالی که سقف موجود این فضا مسطح و پوشیده از تیرآهن است و بر اساس کتیبه 1255 به دستور فتحعلی شاه قاجار ساخته شده است. در مجموع تزئینات به کار رفته در این بنا منحصر به فرد است و می توان آن را با مسجد جامع نطنز مقایسه کرد.
منبع: کجارو
