تودی تریپ: برج شیشه ای و بنای ارگ قدیمی مربوط به دوره قاجاریه و در زمان سردار اعظم حاکم اراک ساخته شده است.
فضاها و تقسیمات ساختمان جهت رصد را مشخص می کند و به دلیل داشتن کاشی های شفاف به برج شیشه ای معروف است.
خانه سپهدار نیز همزمان با برج نزدیک آن ساخته شده است که دارای باغ و فضای بسیار بزرگ و تمیز و دارای زیرزمین زیبایی است که سقف آن با کاشی های گل و بوته هایی به شکل خورشید تزئین شده است. و زیرزمین زیبایی دارد که سقف آن با گل و بوته های تزئین شده به شکل خورشید پوشیده شده و دارای طاق دو بال است.
آشنایی با برج شیشه ای اراک
برج شیشه ای اراک در اوایل قرن سیزدهم هجری قمری در زمان فتحعلی شاه قاجار با تلاش یوسف خان سپهدار ساخته شد.
این برج به عنوان مرکز حکومتی شهر و محل سکونت حاکم آن ساخته شده است، به همین دلیل به ارگ حکومتی اراک نیز معروف است.
ماجرای نامگذاری این ارگ حکومتی جالب است. کاشی های الماسی شکل آویزان حلقه های این برج گرانبها در زیر نور خورشید به طرز شگفت انگیزی می درخشیدند.
این درخشش خیره کننده باعث شد که او را برج شیشه ای نامیده اند.
ناصرالدین شاه در سال 1309 در اراک ارگ را به عنوان محل اقامت خود انتخاب کرد.
متأسفانه این برج شگفت انگیز که یکی از آثار ملی ایران بود در سال 1361 شمسی به طور غیرقانونی تخریب شد و امروزه تنها بخشی از این برج گرانبها که خانه سپهدار نامیده می شود باقی مانده است.
نمادی از این برج در ابعاد کوچک ساخته شده و به نشانه تخریب این ارگ در میدان سردار شهر نصب شده است.
ارگ یا مقر حکومت در بافت قدیمی اراک، خارج از بخش اصلی شهر و در قسمت شمالی آن قرار داشت.
این فضای اداری، حکومتی یا محدوده وسیع آن دارای فضاهای مختلفی بود.
بنای ارگ حکومتی متشکل از قسمت اداری و خانه سپهدار که امروزه اثری از آن باقی نمانده است به سال 1231 هجری قمری برمی گردد.
بر اساس سالنامه آموزش و پرورش عراق، مساحت این ارگ برابر با 1/5 قبر (قطعه زمین) یا 1/5 از قطعات واقع در بافت قدیمی است.
ارگ حکومتی شامل بخشهای اداری، نظامی و پذیرایی بود. خانه سپهدار در این مجموعه در قسمت شرقی و در محل برج شیشه ای و شمال ژاندارمری سابق قرار داشت.
ویژگی های برج شیشه ای اراک
یکی از جاذبه های گردشگری اراک برج شیشه ای آن است که در سال ۱۲۳۱ در زمان فتحعلی شاه قاجار ساخته شده است.
این بنا که در زمان پهلوی به شماره 1076 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده بود در سال 1361 به همراه بخشی از خانه سپهدار و عمارت قدیمی نظمیه در شهر اراک بر خلاف قانون تخریب شد.
اکنون به عنوان یادبود نمادی از برج در ابعاد کوچکتر در کنار میدان سرداران شهر اراک ساخته شده است که می توانید از نمای داخلی و خارجی این برج دیدن کنید.
مجموعه ارگ حکومتی دارای تالار آیینه، برج قلعه فرنگی، اندرونی امیر، حوضخانه، دیوان خانه، تالار کرناخانه، تالار وزارتخانه، مسجد ارگ، سرتویلا، دروازه ارگ بالا، میدان دروازه ارگ بالا و حمام است.
سبک ساخت تمامی سازه های ارگ حکومتی بر اساس معماری دوران قاجار بوده و این مجموعه بسیار زیبا و باشکوه بوده است.
منطقه ارگ دولتی در سفر ناصرالدین شاه به اراک توسط حکیم الممالک (حاکم وقت عراق) تعمیر و پاکسازی شد.
در آن زمان ارگ حکومت را ساختمان حکومت می نامیدند. ناصرالدین شاه که در سال 1309 سفر خود را به پایان رساند، در سفرنامه خود نوشت که به بالای برج عمارت حکومتی رفت و اطراف شهر را دید.
وی با اشاره به اینکه اتاق های عمارت یک طرفه و از دو طرف باز نیست، یادآور می شود که در مسجد حکومتی برای وی چادری با آلاچیق برپا شده است.
حوض عمارت را دید که هوای آن خنک و خنک است.
ارگ حکومتی به جز برج شیشه ای، احتمالاً امروزه جز خانه سپهدار، برج دیگری از ارگ حکومتی نداشته و بر ویرانه های آن بنای جدیدی ساخته شده است.
اکنون به عنوان یادبود نماد کوچکتری از برج در کنار میدان سرداران شهر اراک ساخته شده است.
در تاریخ 1369/01/31 در جلسه مشترک شورای شهر اراک، اداره کل میراث فرهنگی استان مرکزی و شهرداری اراک مقرر شد بر اساس شواهد و تصاویر این برج به محل قدیمی خود بازگردد.
این بنا اکنون به عنوان کتابفروشی مورد استفاده قرار می گیرد و هر ساله نمایشگاه عکس اراک قدیم برای مسافران نوروزی به نمایش گذاشته می شود.
برج شیشه ای اراک بنایی در مجموعه ارگ اراک بود. متأسفانه امروز جز قسمتی از خانه سپهدار چیزی از ارگ حکومتی باقی نمانده است.
