آتشکده بهرام؛ از زیباترین جاذبه‌های یزد

تودی تریپ: بهرام از دیگر آتشکده های فعال ایران است. این آتشکده در شهر یزد، بلوار شهید منتظر قائم، خیابان آیت الله کاشانی قرار دارد و محل اقامه نماز زرتشتیان یزد است.

بنای آتشکده بهرام یزد در سال 1313 در دوره پهلوی اول ساخته شد اما آتش در آن از دوران ساسانیان باقی مانده است. گفته می شود این آتش بیش از 1500 سال است که می سوزد.

آتشکده بهرام یزد در زمینی به مساحت 6800 متر مربع ساخته شده است. این آتشکده نیز مانند سایر زیارتگاه های زرتشتیان دارای معماری بسیار ساده و فاقد زرق و برق است.

ساختمان آتشکده تا حدودی از معماری مناطق کویری ایران الهام گرفته شده و در ارتفاع کم از سطح زمین ساخته شده است. نقاشی‌های فروهر و سرستون‌های سنگی از جذاب‌ترین بخش‌های معماری این آتشکده است که توسط صنعتگران و هنرمندان اصفهانی طراحی شده است.

دیوار داخلی بنا نیز با نقش هایی از زرتشت و جملاتی از اوستا تزئین شده است.

آشنایی با آتشکده بهرام

از نظر تاریخی آتشکده یزد از دو قسمت تشکیل شده است. یکی ساختمان او و دیگری آتشی است که در درون او نگه داشته شده است. ساختمان آتشکده یزد با حمایت مالی پارسیان (زرتشتیان مقیم هند) و در زمان رضاشاه ساخته شد.

در کنار ساختمان آتشکده نیز مخزن آبرسانی مجموعه قرار دارد. تالار جانبی مجموعه که تالار ورجاوند نام دارد توسط یک خانواده تروریست زرتشتی مدرن به نام خانواده ورجاوند ساخته شده و اکنون به عنوان نمایشگاه مورد استفاده قرار می گیرد.

اما آتش بهرام یا آتش نگهداری شده در این آتشکده سابقه ای نزدیک به 1500 سال دارد و آتشکده اصلی یکی از آتشکده های مهم عصر ساسانیان آذر فرنباغ فارس است.

این آتش پس از حمله اعراب مدتها در غار اشکفت یزدان نزدیک آکدا و سپس در روستاهای زرتشتی نشین مانند شریف آباد اردکان پنهان بود تا اینکه در زمان پهلوی امکان قرار دادن آن در آتشکده یزد فراهم شد.

بر اساس باور زرتشتیان، آتش نماد «آشا» یا «اردیبهشت» به عنوان یکی از فرشتگان یا یکی از خصوصیات خداوند (اهورامزدا) است. «اشا» مظهر نظم و هنجارها در جامعه و جهان است و نماد مادی آن آتش است.
اما پیدایش آتشکده ها به قبل از تولد دین زرتشتی برمی گردد. آتش نقش مهمی در شهرنشینی و تمدن داشته است و از دوران عشایر تا انقلاب کشاورزی کمک زیادی به انسان در صنعت، پزشکی و تامین روشنایی کرده است.

آتشکده مکانی بود که مردم یک شهر یا روستا در آن آتش نگه می داشتند تا در صورت نیاز به آن دسترسی داشته باشند. پس از ظهور دین زرتشت در ایران، آتشکده ها مکانی مذهبی پیدا کردند و به محلی برای برگزاری جلسات مذهبی پیروان این آیین تبدیل شدند.

معماری جالب آتشکده بهرام

با بررسی ساختمان هایی که به عنوان آتشکده مورد استفاده قرار می گرفتند به این نتیجه می رسیم که از قدیم الایام آتشکده ها به صورت مکانی ساده و مقدس بدون هیچ تجملات و شکوهی طراحی و ساخته می شدند.

آتشکده بهرام نیز مانند همتایان خود دارای معماری و طراحی ساده و زیبایی است. طراحی این سایت بر اساس سلسله مراتب و پهنه بندی فضایی آتشکده های ایرانی در هند است. اگرچه شبیه بناهای مناطق کویری ایران است، اما الگوهای معماری مدرن یزد را دارد.

این بنا در مرکز حیاط واقع شده و اطراف آن را درختان همیشه سبز فرا گرفته است. ارتفاع آن از سطح زمین ۲۱ متر است و برای ورود به آن باید هشت پله را طی کرد.

نقاشی های فروهر و سرستون های سنگی عظمت و زیبایی خاصی به بنای آتشکده بهرام بخشیده است. این سرستون‌ها و سنگ‌های گل‌دار در قسمت پایین دیوارها حکایت از هنرمندی صنعتگران و هنرمندان استان اصفهان دارد که پس از تراشیدن سنگ‌ها در اصفهان، آن‌ها را به شهر یزد منتقل کردند.

ظاهراً تابلوسازی تابلوی فروهر نیز توسط هنرمندان استان یزد انجام شده است. همچنین طراحان و صنعتگران دیوارهای داخل بنا را با تصاویر زرتشت و جملاتی برگرفته از کتاب مقدس اوستا، بسیار زیبا و هنرمندانه تزیین کرده اند.

حوض بزرگ و مدور در ورودی عمارت آتشکوده زیبایی خاصی به این بنای مقدس بخشیده که طبق سنت حوض های سراسر دنیا کف آن مملو از سکه های بازدیدکنندگان است.

قرار گرفتن آتشکده در مقابل حوض آب یکی از ویژگی های این مکان ها به نظر می رسد. آتش مقدس در اتاقی نگهداری می شود که معماران در مرکز ساختمان ساخته اند تا از نور خورشید محافظت کنند. در اطراف آن اتاق هایی برای اقامه نماز و نیایش مخصوص زرتشتیان قرار دارد.

در سال 1318 هجری شمسی آقای جمشید امانت در مجموعه آتشکده یزد تالار و مخزنی به یاد همسرش ساخت. ساختمان تالار در سال 1381 هجری شمسی به دلیل کهولت سن تخریب و غیر قابل استفاده شد.

مهندس پرویز ورجاوند این تالار را مرمت و بازسازی بنا را به سبک بناهای قدیمی در سال 1387 هجری شمسی به پایان رساند. او این کار را به یاد پدر و مادرش دکتر فریدن ورجاوند و دولت رستمی انجام داد و نام ورجاوند در تالار ماند.

در حال حاضر تالار ورجاوند به نمایشگاهی تبدیل شده است که در آن می توانید با زرتشتیان، سنت ها و آداب و رسوم مذهبی آنها بیشتر آشنا شوید. در اینجا ماکت هایی ساخته می شوند که هر کدام لباس خاصی به تن دارند.

گوشه ای چشمت به سفره عقد و عروس و داماد می افتد و درباره آن می خوانی و در جایی دیگر از سفره نوروز و مراسم پیروان این آیین اطلاعاتی به دست می آوری. دعای زرتشتیان و آیین لباس پوشیدن را در این تالار خواهید شناخت و آداب و رسوم دینی را درک خواهید کرد.