آب انبار هفت بادگیری عصر آباد؛ جاذبه‌ای منحصربه‌فرد در یزد

تودی تریپا _ خدمات توریستی: آب انبار هفت بادگیری عصرآباد مربوط به دوران مظفرالدین شاه قاجار است که در روستای عصر آباد زارچ قرار دارد.

این آب انبار توسط یک زرتشتی و به طور خاص برای زرتشتیان همان روستا ساخته شده است، اما به دلیل قرار گرفتن در جاده قدیمی و زیارتی یزد – مشهد، علیرغم وجود جاده ورودی، دو پاشیر مجزا وجود دارد که با یکدیگر از هم جدا می شوند. یک تیغه آجری

آب انبار هفت بادگیری عصر آباد نه تنها از نظر تعداد آبگیرهای پرپیچ و خم در رتبه اول قرار دارد، بلکه یکی از معدود آب انبارهای ایران است که به یکدیگر متصل هستند. ارتفاع بادگیرها از سطح زمین حدود شش متر است.

توربین های بادی به زیبایی تزئین شده اند و در نمای دور هر هفت بادگیر در یک ردیف چیده شده اند که یکی از شاهکارهای معماری ایران به شمار می رود. این بنا به شماره 7753 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

آشنایی با آب انبار هفت بادگیری عصر آباد

شهرستان اشکذر با آب و هوای خشک و نسبتا گرم در 8 کیلومتری جاده یزد – اردکان قرار دارد.

بنای اولیه شهر اشکذر را «اشکین زال» یا «عشق بیز زال» پادشاهان اشکنازی الطوائف بنا نهادند و «زار» مخفف آذر نام همسر زال و نام اشکذر است. از ترکیب این دو کلمه به وجود آمده است. اسکان در این شهر نیز به زمان احزاب باز می گردد.

شهرستان اشکذر با قدمتی 2000 ساله دارای جاذبه های گردشگری و تاریخی فراوانی از جمله مساجد، قلعه ها، موزه مردم شناسی، آب انبار، آسیاب آبی، امامزاده است.

در این منطقه؛ وجود طوفان های شن باعث شکل گیری تپه های نیمه ماه (از پدیده های فرسایش بادی) در کل منطقه شده است، به همین دلیل ده خانه و مکان اصلی در میان مزارع و باغ ها احاطه شده است.

امروزه آب انبارها یکی از آثار تاریخی جالب و جذاب ایران هستند که سالانه افراد زیادی برای دیدن آن به مناطق مختلف ایران سفر می کنند.

آب به عنوان یکی از مهمترین عوامل طبیعی از دیرباز نقش بسیار مهمی در ایجاد سکونتگاه های انسانی داشته است.

شکل گیری اولین تمدن های شهری در بین النهرین، رود نیل، رود سند و امثال آن نشان از اهمیت این ماده حیاتی در ایجاد فضاهای زندگی دارد.

در ایران، بارندگی کم و نامنظم از یک سو و توزیع نامنظم آن از سوی دیگر موجب دو بحران جدی سیل و خشکسالی به طور همزمان در یک سال می شود.

در چنین شرایطی ایرانیان از گذشته های دور روش های مختلفی برای تامین آب و حل بحران های مذکور ابداع کرده اند که یکی از آنها استفاده از آب آبنار است.

مردم مناطق مرکزی ایران یکی از مشتریان همیشگی این سازه ها هستند، در شهرهای مرکزی که هوا گرم و کمبود آب زیاد است، می توان تعداد زیادی مخزن آب را مشاهده کرد.

در بسیاری از شهرهای ایران این بناها مرمت شده و افراد زیادی از آنها بازدید می کنند.

معماری بی نظیر سد هفت بادگیری عصر آباد

تمام مخازن آب از روش خاصی در ساخت پیروی می کنند و در هنگام ساخت دارای عناصر مشترکی هستند که شامل بادگیر، مخازن، شیرهای اصلی و گنبد می شود.

برخی از این قسمت ها باعث بهتر شدن ساختمان و برخی دیگر دسترسی و استفاده از آن را آسان می کنند.

تانک هفت بادگیر نیز از این قاعده مستثنی نبوده و دارای اکثر این قطعات می باشد. مهم ترین و جالب ترین نکته در مورد این بنا تعداد مخازن باد و مخازن به ترتیب هفت و دو عدد است که در کمتر مخازنی دیده می شود.

ارتفاع مخازن از سطح زمین بیش از 3.5 متر بوده و نوع گنبد آنها خاگینه است.

همچنین بادگیرها حدود 6 متر ارتفاع دارند و دارای نماهای آجری هستند که از چهار طرف باز هستند. وجود این هفت بادگیر به خنک ماندن آب داخل در طول تابستان های گرم منطقه کمک می کرد.

علاوه بر تعداد بادشکن ها، قرار دادن مخازن در عمیق ترین نقطه ممکن نیز آب را خنک نگه می داشت. برای ساخت این مخزن از مصالحی مانند خشت، آجر و گل استفاده شده است.

این بنا در گذشته دارای دو کتیبه سنگی بوده که متاسفانه هر دو به سرقت رفته و اثری از آنها نیست.

لازم به ذکر است معمار این اثر گرانبها جناب آقای عباس اشکذری است که آن را به زیبایی طراحی و ساخته است.

از آنجایی که جهانگیر رستم یزدی زرتشتی بود و این تانک را برای زرتشتیان ساخت، تانک هفت بادگیر مانند سایر تانک های ایران رو به قبله نیست.

اما از آنجایی که سیاحان مسلمان نیز در این مکان توقف کردند، یک راه ورودی با 23 پله و دو پاشیر در این بنا ساخته شد که یکی در جهت جنوب غربی برای مسلمانان و دیگری در جهت شمال شرقی برای زرتشتیان بود.

آب انبار عصرآباد هفت بادگیر تنها آب انبار در جهان است که دارای هفت سیم پیچ است.

این بنای تاریخی دارای دو مخزن آب نیز می باشد که هر کدام در فاصله دو متری از سطح زمین ساخته شده اند. این بنای آجری شامل گنبدی خشتی به رنگ خاگینا نیز می باشد که جلوه زیبایی به آن بخشیده است.

بادگیرهای شش متری بنا با دندان موش زیگزاگی و آجرهای شرقی تزئین شده است.

خاص ترین نکته در مورد این آب انبار چیدمان تمام بادگیرهای آن است که تعداد زیادی از دوستداران معماری را به این منطقه می کشاند.