چاه نیمه؛ جاذبه‌ای درخشان در زابل

تودی تریپا _ خدمات توریستی: در فاصله 50 کیلومتری شهر زابل و 5 کیلومتری شهر زهک و تا روستای کالا ناوی کارا، نیم چاه های طبیعی بزرگ وجود دارد.

آب اضافی رودخانه هیرمند از طریق کانالی به سمت آن هدایت می شود. ظرفیت این مخازن 700 میلیون متر مکعب است که به دریاچه مصنوعی تبدیل شده است.

در زمان کم آبی، آب شرب سیستان و بخشی از آب کشاورزی آن از این دریاچه مصنوعی تامین می شود.

در حاشیه آب های زلال چاه نمه، پارک جنگلی و باغ وحشی ساخته شده که منظره زیبایی را ایجاد کرده و به یکی از مناطق تفریحی شهر زهک برای سیستانی ها تبدیل می شود.

آشنایی با نیمه دیگر

چاه‌ها نیم‌چاله‌ها و گودال‌های طبیعی بزرگی هستند که در شهر زهک و در کنار روستای کالا ناوی قرار دارند. در سیستان چهار چاه نیمه 1، 2، 3، 4 وجود دارد که آب اضافی رودخانه هیرمند به آنها هدایت می شود.

ظرفیت 3 مخزن 1، 2، 3 700 میلیون مترمکعب و نیم چاه 4 تا 800 میلیون مترمکعب است که به دریاچه مصنوعی تبدیل شده است.

ظرفیت کل این چاه در بهترین حالت یک هفتم تالاب بین المللی هامون است.

پس از خشکسالی سال 1349 که کمبود آب در منطقه باعث مهاجرت جمعیت زیادی از سیستان به شهرهایی مانند دشت گرگان، مشهد، کرمان شد، دولت تیمی را برای بررسی ایجاد منابع ذخیره آب تعیین کرد. بدین منظور، پس از بررسی، یک گروه نیمه چاه ژاپنی برای این منظور در نظر گرفته شد و با ایجاد کانال هایی، ورود آب به این مخازن را تسهیل کردند.

بنابراین از مخازن طبیعی چاه نمه برای ذخیره بخشی از آب اضافی رودخانه هیرمند و استفاده از این ذخیره در فصول خشک و کم آب استفاده می شد.

این آب انبارها در بهمن ماه 1360 تخلیه شد. اراضی اطراف این آب انبارها در ارتفاع 495 تا 510 متری از سطح دریا قرار دارند که ارتفاع کف مخازن به طور متوسط ​​بین 475 تا 485 متر و عمیق ترین نقطه آن 460 متر از سطح دریا می باشد.

این مخازن توسط یک رشته کانال به هم متصل می شوند.

حداکثر تراز دریاچه 492 متر و ظرفیت کل این مخازن 660 میلیون متر مکعب است.

ضمناً ظرفیت مفید و عملیاتی در صورت حذف آب به روش ثقلی 340 میلیون متر مکعب است. در سطح آب کامل دریاچه (492 متر)، مساحت مخازن 1، 2 و 3 به ترتیب 20، 17 و 9 کیلومتر مربع و در مجموع 46 کیلومتر مربع است.

این مخازن هم اکنون آب شرب کل منطقه سیستان و زاهدان را تامین می کند.

رودخانه هیرمند زابل تنها شریان حیاتی سیستان است که از کوه بابا در افغانستان سرچشمه می گیرد و پس از طی مسافتی حدود 1050 کیلومتر وارد دریاچه هامون می شود.

البته در طول هفت سال خشکسالی هیچ آبی وارد دریاچه هامون نشد و این دریاچه با زیبایی تمام به گودالی پر از شن و خاک تبدیل شد.

تمام آب مصرفی دشت سیستان از طریق این رودخانه تامین می شود. بعلاوه پایداری رودخانه های منشعب از آن و دریاچه و آبگیرهای چاه نمه به جریان آب هیرمند بستگی دارد. هیرمند در مرز ایران و افغانستان به دو شاخه تقسیم می شود.

شاخه اصلی که رودخانه مشترک نام دارد بخشی از مرز مشترک دو کشور را تشکیل می دهد و سپس وارد افغانستان می شود.

شعبه دیگر در ایران است که خود به دو شعبه تقسیم می شود. یکی به چاه نیمها می رود و دیگری به منطقه کوهک و زهک می رود که دو سد انحرافی در این دو منطقه بر روی آن احداث شده است.

لازم به ذکر است که حجم آب این چاه به دلیل خشکسالی های مکرر در سال های اخیر و عدم پرداخت حق الزحمه دریاچه هامون از افغانستان کاهش یافته است و این امر خطرات زیست محیطی و بین المللی را برای این منطقه به همراه خواهد داشت و اگر آب ورودی از افغانستان همچنان به صورت سیلاب وارد منطقه سیستان می شود و مشکلات آب آشامیدنی به تهدیدات ناشی از خشکسالی 15 ساله می افزاید.

ویژگی های جالب چاه نعیم

خشکسالی سال هاست سرزمین سیستان و بلوچستان را تهدید کرده است. به این منظور چندین دریاچه مصنوعی بسیار بزرگ در این منطقه ایجاد شد تا آب اضافی رودخانه هیرمند به سمت آنها هدایت شود.

در حال حاضر تعداد چاه های نیمه به چهار حوض بزرگ محدود شده است که ظرفیت هر کدام بین 700 تا 800 میلیون مترمکعب است.

وجود این دریاچه های مصنوعی جذابیت خاص و دیدنی را در این منطقه ایجاد کرده است. گردشگران و مردم محلی برای شنا و گذراندن اوقات فراغت یا تفریح ​​و تغییر آب و هوا به این منطقه می آیند.

آب این چاه ها نقش حیاتی در زندگی مردم این منطقه دارد. علاوه بر این بخش مهمی از آب شرب و کشاورزی مردم منطقه از این دریاچه های دست ساز تامین می شود.

یه ضرب المثل قدیمی هست که میگه هرجا آب باشه روستا هست. این ضرب المثل در اینجا نیز صدق می کند.

وجود این دریاچه ها در این منطقه نشان از جاذبه گردشگری آن دارد. در واقع این 4 دریاچه یا چاه نیمه زهکش دست ساز، منظره ای بسیار دیدنی به یک منطقه کویری داده اند.

آب این دریاچه ها شرایط زندگی در منطقه را به کلی تغییر داده است.

با سفر به این منطقه وارد منطقه ای نسبتاً سرسبز می شوید. این تم برای فضا مناسب است کمپینگ در کنار آب یا شنا آب این دریاچه ها را تامین می کند.

گشت و گذار در این منطقه تقریباً یک روز از وقت گردشگران را می گیرد.

در نتیجه پیشنهاد می کنیم گردشگرانی که به استان دیدنی سیستان و بلوچستان سفر کرده اند، علاوه بر بازدید از چاه زابل، از دیگر مکان های دیدنی سیستان و بلوچستان نیز دیدن کنند.دهکده قلعه جدید کارامی گویند از این منطقه دور نیست.

در نهایت برای تکمیل سفر سیستان و بلوچستان از “جنگل جزینکووا” برای بازدید این منطقه دیدنی در شهرستان زهک واقع شده و یکی از بزرگترین جنگل های بیابانی کشور است