تپه یحیی کجاست؟

تودی تریپ: در 260 کیلومتری جنوب استان کرمان، در دشت وسیع بخش سوگان در بخش ارزویه، تپه‌ای بلند از خاک وجود دارد که حدود 20 متر از سطح دشت اطراف آن ارتفاع دارد.

این تپه یکی از مهم ترین آثار و تپه های کلیدی در باستان شناسی ایران است.

تپه یحیی یکی از قدیمی ترین سکونتگاه های شناخته شده ایران است و به عنوان یکی از اولین آثار روستایی با قدمت 7000 سال قبل از میلاد شناخته می شود.

تپه یحیی یکی از قدیمی ترین سکونتگاه های شناخته شده است و در گذشته های دور دارای تمدن و فرهنگ بسیار پر رونقی بوده است.

در اطراف این تپه قطعات سفالی زیادی وجود دارد و رودخانه کیش شور در مجاورت و در دامنه این تپه قرار دارد و مهمترین عامل برای سکونت انسان وجود این رودخانه است.

تپه یحیی شامل بقایای شش دوره استقرار است که قدیمی‌ترین آنها مربوط به اواخر نوسنگی و آخرین آن به دوره ساسانی است و یکی از معدود تمدن‌های رودخانه‌ای در جهان است که مصادف با تمدن هلیل این تجلی عینی تمدن کهن و فراتر از تاریخ استان کرمان است.

آشنایی با تپه یحیی

در واقع تپه یحیی تپه ای مرتفع خاکی است که حدود 20 متر بالاتر از دشت اطراف قرار دارد و قطر دایره زیرین آن حدود 187 متر است.

امروزه این تپه یکی از مهمترین آثار کلیدی در باستان شناسی ایران به شمار می رود که یکی از قدیمی ترین سکونتگاه های شناخته شده کشور و از نخستین آثار روستایی به 7000 سال قبل از میلاد مسیح می باشد.

به گفته باستان شناسان، قدمت تپه باستانی یحیی به هزاره پنجم قبل از میلاد می رسد و به دلیل سابقه قرن ها سکونت مداوم انسان از دوران نوسنگی تا عصر جدید، از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

علاوه بر این، زنجیره ارتباط فرهنگی در جنوب شرقی ایران بود و دره سند را به منطقه تمدن شهر سوخته زابل، تمدن خلیل، تمدن فارس، تهران، شوش، تمدن بین النهرین و مصر متصل می کرد.

این تپه که گمان می رود یکی از قدیمی ترین مراکز تمدن ایران است، از آن جهت حائز اهمیت است که شهرنشینی به معنای خود در بین هزاره چهارم تا سوم پیش از میلاد در ایران رایج بوده است. در حالی که تپه یحیی دارای تمدن و فرهنگ چشمگیر و پیشرفته ای از قرن ها قبل است.

علاوه بر این، به دلیل موقعیت خاص اقلیمی، سیاسی و فرهنگی، مرکز ارتباط تمدن های بزرگی مانند ماوراءالنهر، بین النهرین و هندوچین به شمار می رفت که اهمیت این منطقه را دو چندان کرد.

از چگونگی نامگذاری این تپه و همچنین زمان و دلیل نامگذاری آن اطلاعی در دست نیست. برخی معتقدند که زکریا نبی در این منطقه می زیسته و یحیی پسر زکریا در اینجا به شهادت رسیده است و از این رو تپه یحیی نامیده می شود.

یافته‌های باستان‌شناسی نشان می‌دهد که این تپه در دوره عیلامی یک شهر بزرگ متمدن بوده و به‌عنوان دژ نظامی استفاده می‌شده است.

هنوز کسی نام اصلی و دلیل تخریب این شهر را نمی داند و باستان شناسان وقوع آتش سوزی مهیب یا خشکسالی و زلزله را دلیل این امر می دانند.

پروفسور کارلوفسکی که چندین سال در این منطقه مطالعه کرده است، گفت که تپه یحیی دارای مناطق مسکونی، گورستان ها، ساختمان های صنعتی و خدمات امنیتی است.

به گفته این محقق، علومی مانند ریاضیات، جواهرسازی، نقاشی، ذوب فلزات و نجوم در میان ساکنان منطقه رایج بوده و مردم با سایر تمدن های همجوار پیوندهای اقتصادی و اجتماعی داشتند.

بنابراین می توان گفت تپه یحیی طولانی ترین توالی استقرار پیش از تاریخ در جنوب شرقی ایران را در اختیار ما قرار می دهد که از 4500 سال قبل از میلاد شروع شده و تا اواسط هزاره سوم بدون وقفه ادامه یافته است.

بعدها، پس از یک وقفه نامعلوم، دوباره در هزاره اول تا 500 پس از میلاد به محل سکونت تبدیل شد.

این منطقه یکی از محوطه های پیش از تاریخ و تاریخی استان کرمان به شمار می رود که در نهم آذرماه سال 1349 هجری شمسی در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

محل تپه یحیی

نام ارزویه در سفرنامه مارکوپولو آمده و در نقشه های قدیمی با نام های اروشیه، آروسویه، ارزوشه ماران دیده می شود.

ارزوئیه به معنی (سرزمین برنج) است و به انبار غلات در استان کرمان معروف است که به آن سرزمین خوشه های طلا نیز می گویند.

این شهر یکی از مناطق فقیرنشین کشور است که در گذشته مورد بی توجهی قرار گرفته است. یکی از آبادی های قدیمی آن دشتبار است که نام آن در کتاب تاریخ آمده است (افضل الدین کرمانی ص 132).

ارزویه در سال 1368 به بخش تبدیل شد. اقتصاد این منطقه بر پایه کشاورزی و دامپروری است. بیش از 26 هزار هکتار از اراضی ارزویه به کشت گندم اختصاص دارد.

در سال 1390 بخش ارزویه از شهر بافت جدا شد و به شهرک تبدیل شد. این شهرستان با شهرهای سیرجان، بافت، فاریاب (جیرفت)، حاجی آباد (هرمزگان) همسایه است، این شهرستان یکی از مراکز اصلی تولید گندم در استان کرمان است.

این شهرستان تا سال 1388 از توابع شهرستان بافت محسوب می شد که در آن سال با انتزاع و ارتقاء شهرستان ارزویه به مرکز آن تبدیل شد.

تپه یحیی در جنوب استان کرمان و در دشت وسیع بخش سوغان شهرستان ارزوئیه قرار دارد. فاصله شهر بافت تا تپه یحیی حدود 300 کیلومتر است.

• نشانی: استان کرمان، شهر بافت، شهر ارزویه، بخش سوغان، تپه یحیی