بازدید از حسینیه جاجرمی‌ بجنورد / مرکز آفرینش هنرهای سنتی و صنایع دستی

تودی تریپ: حسینیه یکی از اماکن مذهبی و مقدس شیعیان است که اکثر مراسم عزاداری امام حسین (ع) و شهدای کربلا در آن برگزار می شود. بیشتر حسینیه ها معماری ساده ای دارند و فضای سرپوشیده ای برای تجمع مردم به حساب می آیند.

حسینیه‌ها معمولاً تک ساختمان‌ها هستند، اما گاهی در مجموعه‌ای مانند باغ، مسجد، ایوان، حمام، بازار و … ساخته می‌شوند. بیشتر اوقات کمک های مردمی هزینه حسینیه را تامین می کند. در شهرهای مهم زیارتی مانند کربلا و نجف نیز از حسینیه برای پذیرایی از مسافران استفاده می شود.

حسینی جاییرمی

حسینیه جاجرمی یکی از اماکن و بناهای تاریخی معروف بجنورد از اواخر دوره قاجار است. بر اساس کتیبه موجود در سال 1325 هجری شمسی بانی بنای بنا استاد غلامرضا یزدی بوده است. این بنا در مرکز شهر بجنورد و در بافت تاریخی شهر، خیابان طالقانی شرقی و خیابان جاجرمیها ساخته شده است.

در گذشته مردم بجنورد و به ویژه مردم جاجرمی از این بنا برای عزاداری شب محرم استفاده می کردند. این بنا از موقعیت تاریخی و مذهبی بالایی برخوردار است و به همین دلیل نیاز به مرمت و بازسازی دارد.

در ابتدا صاحب این حسینیه در آن سکونت داشت و بعداً وقف حسینیه شد.

مشخصات ساختمان

این بنا 600 متر مربع و دارای پلان مربع می باشد. این بنا در 2 طبقه در ضلع شرقی و غربی ساخته شده است

قوس های مورد استفاده در ساختمان به طور کلی به سه نوع هلالی ساده، قوس دار و قوس نوک تیز تقسیم می شوند. طبقه همکف از طبقه بالا قدیمی‌تر است و به نظر می‌رسد که به عنوان مسکن استفاده می‌شده است.

طبقه فوقانی که از نظر ساختاری با طبقه همکف متفاوت است، محلی برای برگزاری مراسم مذهبی بوده است. پوشش های به کار رفته در این بنا بر دو نوع تخت و قوسی است.

پوشش موسوم به قمی پوش پوششی است که بیشتر در طبقه همکف استفاده می شود که مقاومت خوبی در برابر نیروهای عمودی دارد.

آجرکاری ترکیبی از رومی و صدفی است. طاق آواز یا تاب یکی دیگر از پوشش های این کف است که در دو نوع منحنی قوسی شکل ایجاد می شود. ایوان طبقه اول به عرض 27.2 تا 30.20 توسط این ستون ها نگه داشته شده است.

در این طبقه چهار ستون کامل و دو نیم ستون چوبی و با پوشش گچ ساخته شده است.

این بنا نمونه ای از معماری سنتی حیاط مرکزی است که نوعی معماری درونگرا به شمار می رود که تمامی درها، پنجره ها و نورگیرها به حیاط باز می شوند.

در بجنورد این نوع معماری چندان رایج نیست و در مناطق خشک و کویری اهمیت بیشتری دارد. در طبقه اول سه اتاق وجود دارد که در همه این اتاق ها از طاق نما استفاده شده است.

این اتاق ها با درهایی به هم متصل می شوند. در و پنجره های باقی مانده در بنا هم قدمت خود ساختمان بوده و از چوب ساخته شده اند. در اتاق وسط طبقه اول، تخته سنگی با وقف نوشته شده است.

در حسینیه هشتی وجود دارد که ورودی حسینیه را به حیاط مرکزی متصل می کند، این ورودی به وسیله دو راه پله در زوایای شمال شرقی و جنوب غربی به اتاق های طبقه فوقانی منتهی می شود.

در این بنا 10 پله با عرض 30 سانتی متر و ارتفاع 20 سانتی متر و طول 130 سانتی متر در ضلع شرقی و غربی بنا قرار دارد.

سقف هشتی بنا در قسمت ورودی و تمامی اتاق های طبقه زیرین با طاق کالیله (طاق خواب) پوشیده شده و سقف طبقه فوقانی به صورت تیرآهن است. آجرکاری، گچ بری، گچ بری و کتیبه ها قسمت های مختلف بنا را تزئین می کرد.

ورودی های منتهی به طبقه اول دارای تزئینات زیبایی هستند که در طول زمان جذابیت خود را حفظ کرده است. در گذشته اتاق ها دارای 4 فرش دستباف با اضلاع 2/5×17 متر بودند.

در بالای دیوار کاذب شرقی، خطی تزئینی (برآمدگی لبه انتهایی دیوار که معمولاً به صورت آجرکاری تزئینی است) با کتیبه قرار دارد. در این کتیبه گزیده ای از ترکیب بیت معروف محتشم کاشانی در مرثیه شهدای کربلا (باز این چه شورش است) به خط نستعلیک گچ بری شده است. این گچ ها نو و بدون سابقه بوده و توسط اداره اوقاف گذاشته شده است.

اکنون این حسینیه به مرکز ایجاد هنرهای سنتی و صنایع دستی تبدیل شده است.

این بنای تاریخی به عنوان یکی از بناهای شاخص استان خراسان شمالی در تاریخ ۲۶ مرداد ۱۳۸۲ به شماره سند ۱۱۰۵۱ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

منبع: کجارو